Mysterie ontrafeld: huisje hoog boven de grond

Voor de kerkuilen in De Groenzoom is een til geplaatst waarin zij voortaan kunnen schuilen en broeden. Het is een alternatieve huisvesting voor deze beschermde diersoort in navolging van de wet Natuurbescherming, aangezien de oorspronkelijke thuisbasis van de kerkuilen, enkele schuren en gebouwen aan de Noordersingel in Berkel en Rodenrijs, onder de sloophamer liggen. 

Kerkuilen zijn inmiddels vaste bewoners van de Groenzoom. Zij vonden tot nu toe hun schuil- of broedplaats rondom de bebouwing aan de Noordersingel. Toen bekend werd dat deze gebouwen aan de rand van het gebied gesloopt zouden worden, is door een ecoloog de situatie in ogenschouw genomen. De conclusie hiervan is dat het inderdaad de thuisbasis was van kerkuilen. Vanuit de wet Natuurbescherming moest hier iets voor in de plaats komen. Dat zijn mitigerende maatregelen. Men is op zoek gegaan naar een alternatieve huisvesting voor deze - beschermde - dieren en in opdracht van de provincie Zuid-Holland werd de kerkuilentil geplaatst. 

Dit huisje op vier meter hoge poten is zodanig is ontworpen dat de situatie van een aantrekkelijke plek in een oude schuur of stal hiermee wordt nagebootst. De constructie met het uiterlijk van een hooiberg past ook in het landschap van het - vroegere - boerenland, waar een groot gedeelte van het jaar nog steeds koeien en schapen lopen. Eerder werd in Purmerend een dergelijke til neergezet, en met succes want twee jaar later bracht een kerkuilenpaar er vier jongen groot. “Er zwerven hier regelmatig kerkuilen rond maar ze zijn pas actief in de schemering en de nacht”, zegt Cor Noorman, die beheerder is van de Groenzoom. “Hier in de buurt hebben ook al kerkuilen overwinterd.” 

Hij hoopt van harte komend broedseizoen al kerkuilen te verwelkomen in hun spiksplinternieuwe onderkomen. Aan de omstandigheden zal het volgens hem niet liggen. “De til is met de voorkant naar het noordoosten geplaatst zodat de ingang zich niet vol in de zuidwestenwind en regen bevindt, maar aan de kant waar de zon opkomt.” Het perceel is niet toegankelijk voor onbevoegden, maar de til is goed te zien vanaf het Voorafsche Polderpad en het Waterspoorpad. Het halfopen cultuurlandschap zoals dat van de 560 hectare van de Groenzoom tussen Berkel en Rodenrijs en Pijnacker-Nootdorp, is een uitgelezen woongebied voor de kerkuilen. “Zij jagen ‘s nachts en hun hoofdvoedsel bestaat uit muizen”, weet Noorman. 

“Kerkuilen broeden vanaf februari tot ver in het najaar en het aantal legsels hangt af van het aanbod van voedsel. Ook de hoeveelheid eieren varieert hierdoor. Dus, hoe meer muizen er rondlopen, des te meer kans op kleine kerkuiltjes. Dat kan per jaar verschillen.” De kerkuil is niet de enige soort van de uilenfamilie in dit gebied. Ook de steenuil is gesignaleerd. Hiervoor is een nestkast geplaatst in een boom, een kleine honderd meter van de kerkuilentil vandaan. Volgens Noorman is dit absoluut geen belemmering voor elkaars voortbestaan: “De steenuil jaagt overdag en de kerkuil ‘s nachts. Ze verdragen elkaar daardoor goed in het broedseizoen.” De kerkuil leefde vroeger in kerktorens, daar ontleent de vogel zijn naam aan. Aangezien men in de torens steeds meer last kreeg van duivenoverlast werden de openingen afgesloten met gaas waardoor de kerkuil elders een plekje ging zoeken zoals op boerenerven in schuren en stallen. Het beest heeft wel een beetje ruimte nodig, daar zijn de afmetingen van de til op aangepast. Binnen zijn zitstokken en een nestkast geplaatst. 

Noorman: “Ook wij broeden ergens op: op welke wijze wij de kerkuilen in de toekomst kunnen volgen in de nestkast.” Ooit was dit gebied in beheer bij boeren en tuinders en het had een agrarische bestemming. De provincie Zuid-Holland heeft boeren en tuinders uitgekocht om De Groenzoom te kunnen ontwikkelen. Het is een onderdeel van de ecologische hoofdstructuur, de verbindingszone tussen Midden Delfland en het Groene Hart: de Groenblauwe Slinger. De gemeenten Lansingerland en Pijnacker-Nootdorp zijn de eigenaren van het gebied dat vanuit beheercombinatie De Groenzoom verzorgd wordt door Groenaannemingsbedrijf Punt BV Rotterdam. Het gaat dan om het grootschalige onderhoud, zoals maaien, slootonderhoud en aanplanten van bomen. ID Verde neemt het ecologisch advies op zich waar dat nodig is. “Het is een heel mooi stukje groen en we moeten er zuinig op zijn”, besluit Noorman.