Weelderige rietkragen

Het oppervlaktewater in de wijk Klapwijk is geflankeerd door natuurvriendelijke oevers. Vanaf 2000 volg ik de ontwikkeling van de vegetatie die op deze oevers is ontstaan. De oevervegetatie verandert voortdurend en vormt een leefomgeving voor tientallen soorten inheemse planten en dieren.

In de afgelopen twintig jaar is de diversiteit aan oeverplanten langs de singels en sloten van Klapwijk afgenomen. Moeraswederik, rietorchis en grote boterbloem kom ik nog maar zelden tegen. Tegenwoordig treedt vooral het riet op de voorgrond. Als de omstandigheden voor het riet optimaal zijn, dan is de groeikracht gigantisch. Het riet kan dan andere plantensoorten gaan verdringen. De bloeistengels bereiken hun maximale lengte van drie meter en de lange wortelstokken nemen razendsnel de beschikbare ruimte in. Riet kan ondiepe wateren dempen en vochtig land doen opdrogen. Al doende zorgt de plant voor verlanding: een natuurlijk proces waarbij land ontstaat uit water.

Als ik vanaf de bruggen over het water uitkijk, dan vind ik de weelderige rietkragen aantrekkelijk uit landschappelijk oogpunt en de kansen die ze bieden voor andere levensvormen. Vegetaties met ruimte voor natuurlijke ontwikkeling worden steeds schaarser in de bebouwde kom van Pijnacker. Ik kan er enorm van genieten om naar wilde planten te kijken die niet voortdurend worden gemaaid, gewied, gesnoeid, geklepeld of anderszins betutteld. Aan de andere kant zie ik ook dat de rietkragen in Klapwijk de laatste jaren op veel plaatsen zo hoog en breed worden dat het water vanaf de straat niet meer zichtbaar is. Het vormt een groene muur. Op sommige plekken dreigen sloten dicht te groeien.

In mei was ik in de Brenne, een waterrijk gebied in Frankrijk. Daar groeide ook riet, maar heel ijl en bescheiden: het blad kwam niet hoger dan mijn knie en de oude bloeistengels van het vorige jaar waren niet hoger dan mijn heup. De omstandigheden waren daar duidelijk niet zo gunstig voor het riet als in Pijnacker. Waarschijnlijk komt dit door een gebrek aan stikstof (in de vorm van ammonium of nitraat) of fosfaat. Als deze voedingstoffen niet beschikbaar zijn, dan is er helemaal geen plantengroei mogelijk. Op veel plekken in Nederland is de bodem en het oppervlaktewater rijkelijk voorzien van stikstof en fosfaat, door verschillende oorzaken. Een aantal planten, zoals riet, bramen en brandnetels profiteren hiervan en overwoekeren andere planten. Simpele en snelle oplossingen zijn er niet, maar wel op langere termijn als we verstandige keuzes maken met oog voor onze leefomgeving.

Caroline