Plaatjes vulden de gaatjes: the making of... het plaatjesboek

Pijnacker - Ondanks het bar slechte weer kwamen op woensdag 11 januari 2023 zo’n 75 Pijnackerliefhebbers naar de bibliotheek aan de Julianalaan. Daar hadden de ‘Hippers’, leden van het Historisch Informatie Punt (HIP) van het Historisch Genootschap Oud-Pijnacker (HGOP) een avond georganiseerd, die letterlijk in het teken stond van plaatjes; en dan niet alleen plaatjes van Pijnacker om te zien, maar ook om zelf te sparen.

Nadat voorzitter Paul van Winden de aanwezigen van harte welkom had geheten, zette hij Bart Planken in het zonnetje, want Bart bouwde de nieuwe website van het HGOP. De oude was nog wat houtje-touwtje, hoog tijd dus voor een nieuwe website met een frisse vormgeving en actuele content. Na de oproep van Paul van Winden om veel op de website te gaan kijken, mocht Bart de site lanceren.

Uitdagende plaatjes
Toen kon de avond echt beginnen. Het hele dorp herinnert het zich vast wel. Het begon allemaal met het initiatief van Plus Sabine Zondag om een plaatjesalbum uit te brengen in samenwerking met het HGOP. Diverse gemeenten en supermarkten in het land deden dit ook en waarom dan niet in Pijnacker? Een telefoontje van Plus naar Annette Teeuwsen: zou het HGOP hiervoor in zijn? Tja, wat doe je dan? In eerste instantie dachten de Hippers om het maar niet te gaan doen. Het zou heel veel werk met zich meebrengen, maar uiteindelijk gingen ze toch de uitdaging aan. Gekozen werd voor Pijnacker én Delfgauw en er werd begonnen met een lijst van onderwerpen. Natuurlijk moest de middenstand erin met winkels die al heel lang bestaan. Ook de evenementen, zoals de tentfeesten en het vijverprogramma kregen een plaats.

Historische thema’s
Zo ontstond de selectie van 15 onderwerpen met steeds 11 of 12 plaatjes, 174 in totaal. Daarnaast werd heel veel historische informatie verwerkt en tal van weetjes over de Pijnackerse geschiedenis. Annette Teeuwsen nam voor de aanwezigen het boek door en reeg de plaatjes als het ware aan elkaar. Tussendoor droeg Marianne van Ginkel korte gedichten of toepasselijke teksten voor. De eerste rubriek werd ‘Pijnacker getekend’ met kaarten, tekeningen en prenten van het dorp. ‘Grenzen opzoeken’ gaat onder meer over de twee nog resterende grenspalen, aan het Hazepad en aan de Delftsestraatweg 280. ‘Land- en tuinbouw’ gaat natuurlijk over de agrarische sector: van koude grond, via platglas naar hoge kassen, de veiling die door Ben Horsthuis werd getekend, en het werken op het land tussen de koeien. Bij de ‘Monumentale boerderijen’ konden enkele van de 30 rijks- of gemeentelijke monumenten wat nader worden belicht. De ‘Molens’ zijn op twee na (Noordeindseweg en Molenlaan) verdwenen, maar de plaatjes brengen ze weer terug. ‘Groeiend dorp’ laat zien dat er in 75 jaar enorm veel veranderd is in wijken en straten. Pijnacker telt inmiddels zo’n 28.000 inwoners, Delfgauw 9.000 en samen met Nootdorp telt de gemeente in totaal ca. 56.000 mensen.

Gebleven en verdwenen
‘Boodschappen doen’ doen we allemaal en dus gaat het hier over bekende winkels, zoals Het Moortje, Van Atten en Bloemendaal in het dorp en Kerklaan in de bocht naar Delfgauw. ‘Verdwenen bedrijven’ zijn er natuurlijk ook, zoals woninginrichter Kardol en de markante blauwe trucks van transportbedrijf Jawico. ‘Bijzondere gebouwen’ zijn de Scheve Toren van de Dorpskerk, die op het laatst 1,33 meter uit het lood stond en op 18 april 1940 instortte. Het Witte Huis aan het Raadhuisplein was tussen 1956 en 1997 gemeentehuis, als opvolger van het oude raadhuis aan de Oostlaan. Het coöperatiegebouw ‘Ons Doel’ stond daar ook, maar werd in 1970 afgebroken toen de Laanvaart werd gedempt. Verder waren er de Steinbachhal, de muziektent op de hoek Julianalaan/Wilhelminasingel en natuurlijk het gesloopte stationsgebouw, dat best een mooi museumpje had kunnen zijn. Ook ‘Kerken’ kwamen natuurlijk aan bod. De eerste katholieke kerk aan de Oostlaan brandde af in 1773, daarna kwam hier een tweede, op die plek is nu een grand-café. Ook de Dorpskerk, het Kerkelijk Centrum Delfgauw en de Ontmoetingskerk kwamen vanzelfsprekend voorbij.

Na de pauze ging het verder met ‘Scholen’. Een van de oudst bekende scholen was gevestigd aan de Kerkweg: de Openbare Lagere School nummer 1. Sommige schoolgebouwen hadden maar twee lokalen en alle leeftijden zaten bij elkaar.

Oorlog en bevrijding
Bij ’75 jaar vrij!’ kwamen de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding langs. Pijnacker kwam de oorlog redelijk goed door, ondanks een bom op huizen aan de Emmastraat, een neergestort Duits vliegtuig bij de Katwijkerlaan en natuurlijk ook oorlogsslachtoffers. Ook de Hongerwinter en de komst van vluchtelingen hadden veel impact. ‘Met de muziek mee’ was vaak letterlijk: achter de marcherende fanfare aanlopen. Pijnacker had en heeft veel muziekgezelschappen, orkesten en koren. ‘Sporten’ kun je hier ook met onder meer voetbal, schaatsen, zwemmen, hockey en korfbal. Wist u dat Avanti ooit Hedmmi heette? Inderdaad: Houd er de moed maar in. Pijnackernaren houden ook wel van een feestje en daarom mochten ‘Evenementen en Dorpsfeesten’ niet achterblijven: de Oranjefeesten, Jeugdland, het vijverprogramma op Koninginnedag, de Beatrixrun en natuurlijk de 12inch race. Tenslotte was er de rubriek ‘Groeten uit Pijnacker’ met allerlei prentbriefkaarten, al dan niet met echt Pijnackerse taferelen.

Boekproductie en distributie
Terug naar het plaatjesboek. In augustus 2021 moesten alle foto’s en gegevens klaar zijn, want daarna begon de opmaak. Eind oktober werd het feestelijk gepresenteerd. Naast de kinderen die voetbalplaatjes vragen bij de uitgang van de supermarkt kennen we nu ook de fanatieke oudere spaarders. Al snel was het ‘Heel Pijnacker plakt’ wat de klok sloeg en werd het HIP de ruilplek voor verzamelaars. Eerst binnen, maar vanwege de coronapandemie al snel buiten op de stoep van de Julianalaan; en niet altijd op anderhalve meter afstand. Sindsdien komen er nog steeds verzoeken binnen voor ontbrekende plaatjes. Wensenlijstjes kunnen nog altijd worden ingeleverd. Elke zaterdag tussen 11.00 en 13.00 uur is het HIP in de bibliotheek bemenst en kunnen de gezochte plaatjes worden opgehaald.

Bijnamen
Aan het eind van de avond werden de aanwezigen nog even de getest op hun kennis van Pijnacker en kwamen tal van bijnamen van straten langs. De Zuiderstraat werd wel de rode pannenbuurt genoemd en het gebied aan de Monnikenweg heet nog steeds Korea. De Nieuwkoopseweg staat ook bekend als Noukoop. Rijkelui woonden kennelijk aan het Uitpad (Renteniersgracht) of nu aan de Dokter W. van der Horstlaan (Goudkust). Ook fietspaden hebben tegenwoordig een naam, zoals het Amstelpad, in Tolhek. Dat danken we overigens aan Mieke van der Kuij, jarenlang de coördinator van het HIP. Bij een fietsongeval kon de ambulance haar eerst niet vinden, want het fietspad had geen naam. Daarna heeft de gemeente voor alle fietspaden geschikte namen bedacht. En zo was Mieke, die afgelopen zomer overleed, toch ook nog even latent aanwezig op deze boeiende avond.

Activiteiten
Wie nog geen genoeg kan krijgen van historische Pijnackerplaatjes kan terecht bij de diverse Facebookgroepen over Pijnacker. En de volgende lezing van het HGOP is ook al bekend. Op 9 februari a.s. komt Luc Panhuijsen (bekend van de tv-serie over het Rampjaar) spreken over Maarten Tromp en een zeeslag in 1639. Houd voor deze en toekomstige activiteiten van het HGOP de website in de gaten: www.hgop-pijnacker.nl.