Burgemeester Utrecht en Chris onthullen miniatuur-Domtoren

Wat zijn ze trots, de Utrechtenaren, op de 5,63 hoge miniatuur-Domtoren van Utrecht. In tien jaar tijd gebouwd door Nootdorper Chris van der Sman (88). Vrijdag 6 oktober was de onthulling van de kleine Dom van Utrecht. Niemand minder dan burgemeester Sharon Dijksma van Utrecht was daarbij van de partij. Ze had meteen een klik met Chris van der Sman die na de burgemeester een korte toespraak hield waarin hij aangaf heel blij te zijn dat ‘zijn Dom van Utrecht’ eindelijk in Utrecht een plekje heeft gekregen.

Die plek, dat is straks, als de nieuwbouw van Leidsche Rijn helemaal klaar is, een heel centrale plek in het nieuwe Utrecht. Nu staat de Dom naast een kantoor van waaruit de grootste bouwlocatie cq nieuwbouwwijk van Nederland vorm en inhoud krijgt.

Het Domtorentje van Chris van der Sman krijgt straks een zo veilig mogelijke plek in een park in Leidsche Rijn. De Utrechtenaren doen er echt alles aan om het torentje de vereiste ‘veiligheid’ te bezorgen. Ze zijn er zo blij mee en trots op, dat ze ook echt willen dat de Dom van Chris niet ten prooi valt aan vandalen. Nu staat het Dommetje achter een hek, maar ook van achter het hek krijgt het bouwwerkje ontzettend veel belangstelling. Mensen stoppen om foto’s te maken.

Burgemeester Sharon Dijksma hield een korte toespraak waarin ze zei dat de bouw van de echte Dom van Utrecht meer dan zestig jaar heeft gevergd. Dan vallen de tien jaar dat Chris van der Sman er over deed nog mee. De bouw van de echte Dom begon in 1321 en de klus was in 1382 geklaard.

De Dom is de hoogste toren in De Lage Landen. Het is met ruim 112 meter nog steeds het hoogste gebouw van Utrecht. Op dit moment is er ook weer een enorme restauratie aan de gang en zo gaat het al eeuwen. Storm, brand en oorlog hebben de Dom vaak bedreigd en geteisterd, maar de toren overleefde het altijd.
De Dom is het gebouw en het ijkpunt van de Utrechtenaren. Ze zijn allemaal gek van de Dom. Als ze hem zien, van ver weg of van dichtbij, dan zijn ze thuis en dan voelen ze zich thuis.

Dat zegt ook Frans Jansen, in dienst bij de gemeente Utrecht als planner/werkvoorbereider bij het netjes en op orde houden van de stad. Samen met zijn Utrechtse ‘maten’ Fred Nuwenhuis (manager stadsteam) en John Korssen (betrokken bij de ontwikkeling van de woonwijk Leidsche Rijn), heeft Frans er voor gezorgd dat er nu eens echt werk werd gemaakt van het plan om de Dom van Chris naar Utrecht te halen.

“We zagen een filmpje met Chris bij SBS6, waarbij ook zijn Dom in beeld kwam. Ik heb toen meteen Fred gebeld en gezegd: dit is zo uniek, dit moeten we naar Utrecht halen. Fred heeft toen John ingeschakeld. We waren het helemaal eens en drie dagen later stonden we in Nootdorp. We hadden meteen een klik met Chris. We vonden hem gelijk al geweldig en hij was ook heel enthousiast over het plan om het bouwwerk in Utrecht een mooi plekje te geven. Hij zei: de Dom hoort in Utrecht, dus ook mijn Dom.”

Korte lijnen

De drie musketiers van Utrecht hielden het plan overzichtelijk en besloten de lijnen zo kort mogelijk te houden. Ze wilden snel handelen. Een formeel traject, compleet met het begroten van een kostenplaatje, zou maanden of misschien wel jaren gevergd hebben. Nu hebben de bouwers/ontwikkelaars het project voor hun rekening genomen en kost het de gemeente Utrecht dus geen cent qua aanschaf en transport.

Het transport van Nootdorp naar Utrecht was een bijzonder project dat de nodige kopzorgen kostte. Vorige week maandag is de 7.000 kilo wegende toren zorgvuldig ingepakt en met een grote kraan op een wagen gezet. De hele operatie ging in nauw overleg met Chris van der Sman. De transporteur stelde voor het onderste deel van de toren in twee delen te zagen en ter plaatse weer aan elkaar vast te maken, maar daar stak Chris een stokje voor.
Uiteindelijk was het transport best hoog en moest er een omrijroute worden bedacht met heel veel verkeerslichten maar zonder viaducten en andere ‘hoogtegevaren’. Heel even raakte de stalen omlijsting van de torendelen het plafond van een viaduct, maar dat leidde gelukkig niet te grote schade.

De Dom van Chris bereikte veilig de plaats van bestemming waar al een zeer grondige fundering was gemaakt waarop de toren nu rust. Chris van der Sman en zijn familieleden keken vrijdag bij de onthulling hun ogen uit. Want ook Chris en de zijnen zagen de Dom voor het eerst helemaal compleet. In Nootdorp stonden het onderste en het bovenste deel altijd naast elkaar in de tuin, omdat men bang was voor storm en ander gevaar.

Bij de arm
Na de toespraakjes van de burgemeester en de bouwer werd de toren onthuld door een zeil omhoog te trekken. Burgemeester en bouwer klaarden deze klus samen. Vervolgens nam de burgemeester de bouwer bij de arm en liepen ze samen naar het torentje om dat nog eens goed te bekijken en natuurlijk voor een flinke fotosessie.

Chris van der Sman is intussen wel wat media-aandacht gewend en werd niet moe van de interviewtjes door Omroep West, RTV Utrecht en andere media. Ook de technische bijkomstigheden, zoals het onder kleding door plaatsen van microfoontjes, liet hij over zich heen komen alsof hij er dagelijks mee te maken krijgt. Vakkundig en vlot gaf hij op alle vragen antwoord. Slechts zijn oren zaten hem af en toe in de weg. De oren worden minder zoals de ogen niet meer willen.

Verder is Chris nog heel vitaal. Liefst zou hij nog een nieuw project beginnen. Na 25 jaar Nieuwe Kerk Delft, 23 jaar Oude Kerk Delft en tien jaar Dom van Utrecht is hij de miniatuurbouw nog niet zat.

De man die zijn brood altijd verdiende als huisschilder - dertig jaar voor eigen rekening - blijft het prachtig vinden om ambachtelijk bezig te zijn. Feitelijk is het in de loop van de jaren eenvoudiger geworden. Voor zijn Delftse projecten moest hij ter plekke nog met touwen en andere attributen alles opmeten. Bij de Dom van Utrecht hielp internet al mee en was hij ook ‘geholpen’ met tekeningen van Madurodam. Zo vertelde hij vrijdag bij de geanimeerde bijeenkomst. Na het officiële deel was er alle tijd voor een hapje en een drankje. Daarbij gingen de blikken regelmatig naar de kleine Dom die prachtig zichtbaar is terwijl de grote voorlopig nog in de steigers staat…

En dan tot slot de vraag: komt Delft in navolging van Utrecht in actie om Nieuwe en/of de Oude kerk van Chris van der Sman een plekje te geven! 

Nootdorpse kerken

Na Nieuwe en de Oude Kerk van Delft en de Dom van Utrecht heeft Chris van der Sman het kerkje in de Dorpsstraat gebouwd. Hij hoopt stiekem nog de RK-kerk aan de Veenweg te kunnen realiseren, maar daarvoor zijn zijn ogen te veel achteruit gegaan de laatste jaren. Daarbij gaat ook de leeftijd een woordje meespreken…

Schaal 1 op 20

De Dom van Utrecht is door Chris nagebouwd op een schaal van 1 op 20. Alles is dus twintig keer zo klein. De plusminus 30.000 miniatuursteentjes - twee centimeter lang, één centimeter breed en zes millimeter hoog - zijn allemaal door Chris zelf gemaakt. Hij gebruikte daarbij een mengsel van zand, cement en water. Na het insnijden en drogen kon hij ze eenvoudig losbreken en gebruiken voor zijn miniatuur-metselwerk. Steentje voor steentje heeft Chris de Dom opgebouwd.

Chris vertelde vrijdag bij de opening dat zijn vrouw, kinderen, schoonzoon en kleinkinderen ook een bijdrage hebben geleverd aan het project. De kleinzonen hebben de eerste steen van de Dom gelegd. Schoonzoon Ruud heeft de wijzerplaten en het ornament helemaal boven op de toren gemaakt. Mieke, de echtgenote van Chris, heeft de kapkapelletjes geschilderd.

Chris stak altijd ieder vrij uurtje in zijn miniatuurbouwhobby. Om tien uur riep zijn vrouw hem altijd binnen voor de koffie, maar dan duurde het altijd tot tien over tien voordat hij zo ver was dat hij even kon gaan zitten voor de koffie. Vandaar dat de klok op de Domtoren op tien over tien staat!