Verwacht het onverwachte

Vorige week had ik een interview met professor Marieke Liem, een autoriteit op het gebied van misdaad en resocialisatie. Op basis van haar onderzoeken aan de Universiteit van Leiden kwam een aantal opmerkelijke zaken naar voren. 

Allereerst de omvang van het aantal moorden in Nederland. In de media worden spraakmakende zaken breed uitgemeten, waardoor het lijkt alsof moord en doodslag aan de orde van de dag zijn, maar in werkelijkheid is er juist sprake van een daling van het aantal moorden. 

Ook de term “femicide” kwam ter sprake; Liem noemt het liever “vrouwenmoord”. Daarin is een verschil tussen subjectieve en objectieve waarneming als het gaat om deze cijfers, omdat niet alle vrouwenmoorden voortkomen uit conflicten in de relationele sfeer. Sommige vrouwen komen ook om bij overvallen of door incidenten in het criminele circuit. Overigens is er wel een stijging van het aantal vrouwen dat om het leven wordt gebracht door een (ex)partner.

Ook de invloed van hoge straffen op misdaadcijfers is minimaal. Wanneer de rechter iemand veroordeelt tot levenslang, heeft dit geen enkele invloed op toekomstige daders. Het uitdelen van hoge straffen om een afschrikeffect te creëren werkt dus helemaal niet. 

Verder kwam ook seksueel misbruik bij kinderen ter sprake. Ten onrechte wordt vaak gedacht aan een enge man die langs een speeltuin loopt. In werkelijkheid vindt het merendeel van dit misbruik plaats in de huiselijke kring. Negen van de tien keer is de dader een familielid of iemand die zeer nabij staat, bijvoorbeeld op een club. 

En dan gevangenisstraf. Liem maakte ooit een reportage over detentie in Nederland. De term ‘hotel’ viel. Ja, het is in Nederland misschien wel goed toeven in het gevang, maar dat doet niets af aan de straf. Want, zo stelt ze, de straf is dat je geen vrijheid hebt. Het oppakken van je leven na een straf is een grote opgave. Dat blijkt zeker na detentie ontzettend moeilijk. Hoe begrijpelijk maatschappelijke afkeer ook is, is het toch belangrijk dat mensen na een straf weer kunnen meedoen aan de samenleving. Dat is de enige kans van slagen. 

Een uur sprak ik met Marieke. Maar het had zomaar tien uur kunnen zijn. Niet voor niets is true crime het meest bekeken en beluisterde genre op streamingdiensten. Het blijft fascinerend. Maar niets is wat het lijkt. Peter R. de Vries zei ooit: “Verwacht het onverwachte”.

Martijn Mastenbroek