De geur van groene appelshampoo
ActueelDe reuzenbalsemien is een eenjarig plant die ongeveer tweeënhalve meter hoog kan worden. De zaaddozen hebben een karakteristieke geur, die aan groene appelshampoo doet denken.
De grote roze bloemen van de reuzenbalsemien zijn aantrekkelijk voor bijen. De plant komt oorspronkelijk uit het westelijke deel van de Himalaya. In Nederland zijn ze geïntroduceerd als sierplant en drachtplant voor bijen. Zo’n veertig jaar geleden zag ik mijn eerste reuzenbalsemien in de tuin van een vriendinnetje. Ze demonstreerde het uit elkaar spatten van de rijpe zaaddozen door er in te knijpen. We vonden het geweldig fascinerend en knepen fanatiek in alle zaaddozen. Onze vingers roken daarna zoetig naar de destijds populaire shampoo. De fraaie plant met spectaculaire zaaddozen had mijn hart gestolen, dus nam ik wat zaden mee om in onze eigen tuin te zaaien. De zaden kiemden voorspoedig en het volgende jaar konden we ons al vermaken met de zaaddozen. Enkele jaren later doken ze overal op in de tuin. De reuzenbalsemien bleek dusdanig opdringerig dat we besloten ze allemaal uit de tuin te verwijderen. Omdat het een eenjarige plant is ging dat best gemakkelijk. Als je ze uittrekt voordat ze hun zaden kunnen verspreiden dan verdwijnen ze in enkele jaren. Ze zijn makkelijk te ontwortelen. Daarbij blijven in de grond geen wortels achter die weer opnieuw uitlopen.
In de loop der jaren heb ik gezien dat op allerlei plekken reuzenbalsemienen opdoken in natuurgebieden. Deze zomer was ik diep onder de indruk van de massale bloei van reuzenbalsemienen in de Biesbosch. Op talloze plekken breidde een zee van roze bloemen zich uit in de ondergroei van de vaak ondoordringbare bosrijke delen van het gebied. Naar schatting ging het om miljarden planten. Op internet las ik in de ‘risicobeoordeling reuzenbalsemien’ van de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) dat deze plant in augustus 2017 is geplaatst op de Unielijst van Invasieve Exoten, omdat ze door hun snelle groei inheemse planten verdringen. Uit ervaring weet ik dat reuzenbalsemienen in een tuin eenvoudig zijn uit te roeien, maar in de Biesbosch lijkt mij dat een onmogelijke opgave! In oktober zag ik in het Balijbos een bescheiden reuzenbalsemientje in bloei. Tegenstrijdige gevoelens gingen door me heen. Na enig aarzelen heb ik de plant uitgetrokken. In Nederland komt een inheemse verwant voor van de reuzenbalsemien: groot springzaad. Een plant met gele bloemen en slanke zaaddozen, die ook heel leuk uit elkaar spatten bij aanraking.
Caroline