Mooi wonen in een molen in de natuur
Vervolg van voorpagina
“Na een rondleiding met de makelaar kregen we contact met de eigenaresse die ons meer kon vertellen over wat er allemaal komt kijken bij het wonen in een molen. Daarna was de koop snel gesloten. We kregen veel adviezen van mensen uit onze omgeving en natuurlijk zijn er wel zaken waar je goed op moet letten, zoals de wieken die tijdens het draaien laag over de grond gaan en al het water rondom de molen.”
De Hagens leggen uit dat hun twee zoontjes van 5 en 6 jaar oud inmiddels heel goed weten tot hoever zij kunnen gaan bij het buitenspelen. “Voor ons zijn de gevaren beheersbaar. Het is ook leuk om bij de kinderen te merken dat zij zich al heel bewust zijn van de elementen. Onze oudste weet al precies waar de wind vandaan komt. Hij steekt gewoon even zijn neus in de lucht. Wij leven sowieso bewust met de veranderende weersomstandigheden en de wisselende seizoenen. Als het stormt schudt het bovenin als een schip en voelen we vooral de trillingen van de wieken die wind vangen. In het eerste jaar dat wij hier woonden hebben we een harde storm gehad. Toen zijn er luiken uit de molen gewaaid. In het begin was het wel even wennen maar wij maken ons nu geen zorgen meer als het gaat waaien en weten precies welke maatregelen we moeten treffen. Het is altijd belangrijk dat de wieken goed ‘staan’. Als er onweer op komst controleren we of de bliksemafleider er goed op staat. Een geruststellende gedachte is, dat de molen vanaf het bouwjaar 1772 al heel wat stormen heeft doorstaan.”
De molen is gebouwd op een terp. De ruimte rondom de molen moet vrij blijven voor de wind en de grond vergt enig onderhoud. In tijden van droogte wordt er gesproeid om te voorkomen dat de grond ‘inklinkt’ en de molen zou gaan verzakken. Hagen: “Toen wij hier kwamen wonen is er wel het een en ander verbouwd. De vloer, het plafond en de kozijnen zijn flink onderhanden genomen. De molen heeft drie woonlagen. Op de eerste verdieping zijn twee slaapkamers voor de kinderen en een kleine badkamer met bad. Ook op de tweede verdieping, waar wij zelf slapen is een klein badkamerblok gerealiseerd. Hier heb je prachtig uitzicht in alle richtingen door de kleine raampjes rondom. Wij zijn van alle gemakken voorzien. Er is centrale verwarming en op de begane grond ligt vloerverwarming. Tot en met de tweede verdieping is alles geïsoleerd maar in de ruimte daarboven die via een luik en een houten trap te bereiken is, kom je in de kap van de molen waar je de wind tussen de houten kruirollen door de ruimte heen voelt waaien. Hier kun je nog heel goed zien hoe fascinerend het is dat ze dit staaltje techniek vroeger konden bedenken. De kruirollen zijn de lagers waar de kap op ligt, hiermee draai je de kap en de wieken in de gewenste positie afhankelijk van de windrichting. Dit heet kruien en dat gebeurt bij deze molen aan de buitenkant met het kruirad.”
Poldermolen
Molen De Valk is een poldermolen, een achtkantige ‘grondzeiler’, en was vroeger een belangrijke schakel bij het onderhouden van het waterpeil in de polder. De molen maakte deel uit van een groep van twee ondermolens en twee bovenmolens, die tezamen in twee trappen het water in de boezem brachten. De Valk vervulde de functie van ondermolen. Pas in de vijftiger jaren van de vorige eeuw verdween het scheprad en richtte men de volledige molen in voor bewoning. De historische functie kun je onder in de molen nog zien waar de oude watergang loopt en waarin het scheprad zorgde voor de verplaatsing van het water. Nu is het een plaats waar vleermuizen en zwaluwen zich graag nestelen.
Sinds de komst van de gemalen omstreeks 1929, heeft de molen een belangrijke maatschappelijke functie. Hij draait hij regelmatig. Een actieve molen is volgens Hagen belangrijk voor het behoud van de materialen en een meerwaarde voor het landschappelijke aspect en daarmee essentieel voor het voortbestaan van de molen. De molen maakt daarvoor 60.000 omwentelingen per jaar.
Omgeving
De molen is niet toegankelijk voor publiek maar is vanuit de omgeving een goed zichtbaar markant monument. Precies op dit punt komen verschillende fietsknooppuntenroutes bij elkaar. Mensen stappen soms af om even een plaatje te schieten of om spontaan iets te vragen over de molen. Ook vogelaars die op weg zijn naar de Ackerdijkse Plassen maken vaak een foto van De Valk. “Wij vinden het fijn dat zoveel mensen er plezier aan beleven. Zeker in de coronatijd zoeken mensen meer afleiding buitenaf. Op die manier heeft deze molen een maatschappelijke functie”, aldus Hagen.
Onderhoud en restauratie
Molen de Valk is een rijksmonument en sinds 1954 als woning in gebruik. Voor sober onderhoud zijn er subsidies beschikbaar waarmee een deel van de onderhoudskosten is gedekt. Het onderhoudsplan is vastgelegd in een zesjarenbegroting. Onlangs echter, kreeg de familie Hagen te maken met een forse tegenvaller: er is een ernstig mankement aan de roeden - de stalen balken die de basis van het wiekenkruis vormen - geconstateerd, waardoor een onveilige situatie is ontstaan en zij genoodzaakt zijn om het hele wiekenkruis te ontmantelen. Het gaat om scheurvorming en onregelmatigheden in het laswerk van de roeden. In de afgelopen jaren zijn elders in het land enkele molenroeden gebroken, door een vergelijkbaar probleem. Dit was reden genoeg voor de familie Hagen om de roeden van de molen (1991) te laten controleren op eventuele gebreken.
De noodzakelijke restauratie waarbij het totale wiekenkruis vervangen moet worden, zorgt voor een onwelkome en zeer grote kostenpost, juist op het moment dat het plafond van de gebruikelijke subsidies is bereikt. Een tegenvaller zoals deze valt niet onder de bestaande wijze van financiering. De familie Hagen hoopt dan ook op een bijdrage uit onverwachte hoek en is aan het onderzoeken of er andere ‘potjes’ zijn om deze reparatie mee te kunnen betalen.
Een duurzame toekomst
Hagen heeft een bijzondere wens voor de toekomst. "Een molen is een machine en gemaakt om te werken. Wij zouden heel graag de molen een nieuwe functie geven in de vorm van het opwekken van elektriciteit. Wij denken dat dit zal bijdragen aan het in stand houden van de molen op een eigentijdse duurzame manier."
"Ondanks dat er veel op ons pad komt is het ons dubbel en dwars waard”, vervolgt Hagen. "Er is ons alles aan gelegen om de molen in goede staat voort te laten bestaan. Het is belangrijk voor onszelf maar ook voor de samenleving om een stuk cultureel erfgoed op een juiste manier in stand te houden.”
