Vrucht en zaden van sneeuwklokjes (foto: Caroline Elfferich)
Vrucht en zaden van sneeuwklokjes (foto: Caroline Elfferich)

Zaden met een mierenbroodje

Actueel 1.393 keer gelezen

De vruchten van sneeuwklokjes zijn omstreeks begin juni rijp. Dan komen de zaden vrij, waar een olierijk aanhangseltje aan zit dat mieren lekker vinden: een mierenbroodje. Mieren slepen met de zaden en verspreiden ze.

Aan het gladde stevige zaad van een sneeuwklokje zit een sponzig mierenbroodje met een sierlijke krul. In onze tuin doe ik wat bescheiden experimentjes om er achter te komen hoe mieren op zulke zaden reageren. Op het terras leg ik enkele zaden in de buurt van een nest wegmieren (Lasius niger). Als ik een paar uur later terugkom zijn alle zaden verdwenen. De mieren gaan dus blijkbaar aardig snel te werk. Wederom leg ik wat zaden op het terras en ga erbij zitten om de activiteiten van de mieren gade te slaan.

Al snel verschijnt de eerste mier. Ze maakt een inspectietocht langs alle zaden en vertrekt zonder iets mee te nemen. Ik verwacht dat ze versterking gaat halen, maar nee… er komt slechts één mier terug. Ze kiest een zaad uit en begint te slepen. Opeens begrijp ik waarom die krul aan het mierenbroodje zit: dat is de enige plek waar de mier met haar kaken houvast heeft aan het zaad! Ondanks de krul heeft de mier moeite om het zaad te verslepen.

Een vers zaadje weegt ongeveer vijfentwintig milligram, terwijl een wegmierwerkster gemiddeld drie milligram weegt. Ze moet dus achtmaal haar lichaamsgewicht verslepen. De grove grindtegels van het terras vormen een hindernisbaan voor de mier. Om het zaad over deze tegels een centimeter te verplaatsen is ze twee minuten aan het ploeteren. Op vlak terrein, een betonnen insluitband, bereikt ze een topsnelheid van een centimeter in vijf seconde. De mier is niet voortdurend aan het slepen. Tussendoor maakt ze vaak korte uitstapjes om het terrein te verkennen in de directe omgeving van het zaad. Het lijkt er op dat ze een slimme route zoekt.

Als ik drie uur later nog eens kijk zijn de meeste zaden verdwenen. Enkele zaden liggen nog op het terras, de mierenbroodjes zijn er afgebeten. Dat roept de vraag op waarom mieren dat niet altijd doen, het scheelt een hoop gesleep. Bij latere experimenten valt me op dat de mieren alleen verse zaden verslepen. Ze halen ze ook actief uit opengebarsten vruchten. Zaden die enige dagen aan de lucht zijn gedroogd vinden mieren niet meer aantrekkelijk, maar zodra deze zaden nat regenen zijn ze weer wel in trek. Niet alleen sneeuwklokjes hebben zaden met een mierenbroodje. Er zijn meer planten die deze truc toepassen om hun zaden door mieren te laten verspreiden, bijvoorbeeld het maarts viooltje.

Caroline

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant