Het bestuiven van sneeuwklokjes

Terwijl ik met een penseel de sneeuwklokjes in onze tuin aan het bestuiven ben, komt er opeens een insect aangevlogen om me bij deze activiteit te helpen: een blinde bij!

Een blinde bij (Eristalis tenax) is geen bij. Het is een zweefvlieg, die wat betreft kleur en formaat op een bij lijkt. Veel soorten zweefvliegen lijken op insecten die venijnig steken, zoals bijen en wespen, maar zelf hebben ze geen angel. Ze zijn volstrekt ongevaarlijk. Door hun vermomming als steekbeest, worden ze echter door een heleboel insecteneters met rust gelaten. Blinde bijen hebben wel degelijk ogen en een goed ontwikkeld gezichtsvermogen. Het 'blinde' verwijst waarschijnlijk naar het feit dat ze niet steken.

Vorige week schreef ik dat de sneeuwklokjes op bijen wachten. Daarbij had ik niet aan blinde bijen gedacht. Met mijn penseel in de hand kijk in naar de verrichtingen van de grote bruine zweefvlieg. Daar komt er warempel nog één aangevlogen en ook nog een hommel. Het is dan ook zonnig en opvallend warm voor half februari. Als de sneeuwklokjes in onze tuin dit jaar geen vruchten produceren, dan ligt dat niet aan het ontbreken van bestuivende insecten! Er zijn echter nog meer oorzaken te bedenken waarom onze sneeuwklokjes geen zaad zetten. Van het gewoon sneeuwklokje (Galanthus nivalis) zijn vele cultivars in omloop. Misschien heb ik wel een steriele cultivar, die zich niet geslachtelijk kan voortplanten en daarom alle energie steekt in ongeslachtelijke klistervorming: de productie van bolletjes. De sneeuwklokjes die onze tuin bevolken, heb ik ruim vijftien jaar geleden gekregen van een vriendin.

Zij had een aantal pollen gered uit de tuin van een oude boerderij, die door nieuwbouw onder het zand zou verdwijnen. Op vergelijkbare wijze dragen mensen al eeuwenlang bij aan de verspreiding van sneeuwklokjes. Sneeuwklokjes zijn eenvoudig te vermeerderen door het uitpoten van de bolletjes. Tuinliefhebbers en kwekers vermeerderen zodoende vooral sneeuwklokjes die uitbundig klisters vormen. Klistervorming levert planten op met identieke erfelijke eigenschappen. Het is goed mogelijk dat alle sneeuwklokjes, die ik van mijn vriendin kreeg, genetisch identiek zijn. Dat kan een probleem zijn bij de bestuiving, want sneeuwklokjes doen niet aan zelfbestuiving. De vrouwelijke bloemdelen controleren de erfelijke eigenschappen van het stuifmeel. Zijn die eigenschappen hetzelfde als van de plant die het stuifmeel ontvangt, dan vindt er geen bevruchting plaats. Dus gepruts met een penseel of bezoeken van blinde en ziende bijen geven geen garantie voor een succesvolle zaadzetting.

Caroline