Japanse Duizendknoop bedreigt ook Pijnacker

Bewoners van de wijk Koningshof in Pijnacker trekken aan de bel. De alles verdelgende Japanse Duizendknoop rukt op en verspreidt zich zo snel – onder en boven de grond – dat het de hoogste tijd is dat de gemeente Pijnacker-Nootdorp serieus actie gaat ondernemen zoals dat bijvoorbeeld in Amersfoort al gebeurt. Deze razendsnel groeiende plant kan boven de grond in twee weken tijd een halve meter groeien maar gaat met zijn wortels ook heel diep de grond in.

Tot drie meter diep en daarbij wordt niets gespaard. Als je niks doet, gaat de fundering van je huis er aan. Bij de grond afmaaien is niet afdoende. Je kunt de plant alleen gericht doden door ondergronds met chemische middelen aan de slag te gaan. En dan nog is het heel lastig om hem dood te krijgen. En dus is een preventief bestrijdingsplan dat uitbreiding van de plant voorkomt het beste middel, zo zeggen ze in Koningshof. Onder meer in een gemeentelijk plantsoentje aan het Volkerak rukt de Japanse Duizendknoop hard op en dat komt volgens een bewoonster omdat de gemeente bij de herinrichting van de wijk grond van buitenaf heeft gebruikt om het plantsoentje op te hogen. Daarom moet je volgens de bewoonster ook nooit restanten van de Japanse Duizendknoop in de groene bak doen. Via compost ga je dan mogelijk de plant weer verspreiden.

In de grijze en verbranden die hap, zo luidt het devies. Diverse bewoners van Koningshof vinden het de hoogste tijd dat de gemeente heel serieus aan de slag gaat met de Japanse Duizendknoop. Er zou op dit moment nog nauwelijks gericht beleid zijn en intussen is niet bekend hoe ernstig de situatie is. In Koningshof zijn een paar plekken in beeld, maar hoe zit het met de rest van de gemeente? Mensen die niet bekend zijn met de plant en het probleem, hebben hem intussen misschien wel in de tuin staan.

Invasie exoot
Helemaal nieuw is het onkruid niet. De Duitse onderzoeker jonkheer Philipp Franz Balthasar Von Siebold, die beroemd werd door zijn onderzoek naar de Japanse flora en fauna, bracht de Japanse Duizendknoop als eerste naar Nederland, in de periode eerst tussen 1829 en 1841. De door hem uit Japan ingevoerde planten werden gekweekt in Leiden en vervolgens als sierplant verkocht. Pas na 1950 is de soort op grote schaal gaan verwilderen, onder meer door het dumpen van tuinafval en grondverzet. Wat is het voor plant. Wipikedia schrijft: "De Japanse duizendknoop is een diepwortelende vaste plant met lange holle stengels van halve meter tot drie meter lang met zijtakken en vijf tot twaalf centimeter grote bladeren eraan. De plant vormt stevige wortelstokken.In de winter sterft de plant bovengronds af. In maart en april schieten de stengels relatief snel op uit de grond, tussen de verdorde stengels van het jaar ervoor, en ontwikkelen zich lichtgroene bladeren op regelmatige afstanden op de stengel. De jonge stengel is vrij buigzaam, later wordt deze dikker en gaat de stengel verhouten.

De planten groeien zonder ondersteuning tenminste een meter hoog maar kunnen nog veel hoger worden, zegt een bewoonster van de wijk Koningshof. De plant groeit in groepen op voedselrijke vochtige bodem bij voorkeur in de volle zon, maar schaduw wordt goed verdragen. De plant heeft een grote groeikracht en is in staat zich te vestigen in droge en natte grond op voedselrijke en voedselarme plekken, op zand, klei of veen. Hij verdringt daarbij de andere kruiden en struiken. De Japanse duizendknoop wordt daarom internationaal tot de honderd meest invasieve exoten gerekend. De plant heeft een grote groeikracht en kan door scheuren via de fundering huizen binnengroeien en door asfalt heen breken. Er zijn geen insecten of schimmels die er noemenswaardig van eten, waardoor de plant niet in zijn opmars wordt gestuit. Doordat er geen insecten van leven, is een ondergroei die door Japanse duizendknoop wordt gedomineerd voor vogels en kikkers volslagen oninteressant.

In diverse landen is er wetgeving tegen het verspreiden van deze plant, onder andere in het Verenigd Koninkrijk. Op bouwlocaties moet de plant er eerst worden bestreden. Onder andere in de Amerikaanse staat Washington wordt de plant ook in natuurgebieden intensief bestreden met glyfosaat. Door de EPPO, de European and Mediterranean Plant Protection Organization met als lid nagenoeg alle landen uit Europa en rond de Middellandse zee, wordt sterk aangeraden om maatregelen te treffen om verdere introductie en verspreiding te voorkomen en ongewenste populaties te beheren door publiciteit, beperkingen op de verkoop en aanplant en door verdelging.

De Japanse duizendknoop is door zijn groeikracht en relatieve ongevoeligheid voor bestrijdingsmiddelen moeilijk te bestrijden op plekken waar hij eenmaal goed gevestigd is. Bestrijding is gebaseerd op een combinatie van tactieken volgens een meerjarenplan. Maaien is de eerste optie. Omstreeks de bloeiperiode in augustus en september of meermaals per jaar. Het maaisel mag niet vermengd worden met gewoon groenafval, omdat elk stukje opnieuw kan uitlopen. Bij meermaals maaien is eenmaal per vier weken in eerste instantie erg effectief: de plant wordt dan gemaaid als er veel energie in nieuwe spruiten is gestopt, terwijl deze spruiten nog geen energie aan de wortels terug hebben kunnen leveren. Om de plant volledig kwijt te raken zal uiteindelijk elke veertien dagen moeten worden gemaaid. Uitgraven is zeer arbeidsintensief en inefficiënt. De wortels kunnen tot drie meter diep zitten en als er kleine stukjes van één centimeter niet worden meegenomen, komt de plant weer terug. Bedekken is de volgende optie. In het begin van de winter bedekken met een flexibele, niet-lichtdoorlatende materie. Hierbij moet bedacht worden dat de randen van oude stengels messcherp zijn en gemakkelijk door de meeste materialen heen prikken. Niet-flexibel materiaal zoals betonplaat moet absoluut naadloos gelegd worden, want nauwe spleten zijn voor de plant genoeg. Tot op zeven meter van de afdekking kunnen er nieuwe scheuten opslaan, dus controle blijft nodig.

Biologische bestrijding kan ook. In Engeland werd in 2010 besloten tot het verspreiden van de bladvlo Aphalara itadori als biologische bestrijding van Japanse duizendknoop. In de gemeente Renkum werden in 2015 en 2016 varkens ingezet als bermbegrazers. Het idee is dat de plant uitgeput raakt, doordat de varkens er voortdurend aan vreten. De varkens blijken Japanse duizendknoop echter niet heel lekker te vinden.

Qua chemische bestrijding moet je denken aan producten op basis van glyfosaat. Deze producten veroorzaken verzwakking van de plant, maar doden deze niet. Toepassing gebeurt via verneveling, bestrijken van verse snoeiwonden of injectie in vers afgesneden stengels. Vooral bestrijding tussen half augustus en begin oktober is effectief. De plant haalt in het najaar reservevoedsel uit de bladeren terug naar de wortels en neemt dan het glyfosaat mee. De gemeente Amersfoort maakte april 2017 een gemeentelijk strijdplan op basis van glyfosaat.

Heeft de Japanse Duizendknoop dan alleen maar slechte dingen te brengen? Nee, de stengels worden gebruikt in de bloemsierkunst. En jonge scheuten kunnen gegeten worden. Ze smaken als rabarber, een groente uit dezelfde plantenfamilie. De bewoners van Koningshof die met deze materie bezig zijn hebben intussen voor elkaar dat de Bewonersvereniging Koningshof de zaak heel serieus neemt. Nu de gemeente nog. Dat lijkt een kwestie van tijd!

De gemeente is op de hoogte van de verspreiding van de Japanse duizendknoop. Sinds dit jaar komt de plant opeens op meerdere plekken in de gemeente voor. Tot nu toe was het beleid om verspreiding te voorkomen. De gemeente beraadt zich op dit moment op een integrale aanpak om de plant te bestrijden. Aan inwoners de oproep om locaties van de Japanse duizendknoop in het openbaar groen te melden bij de gemeente. Dat kan via het meldpunt leefomgeving: www.pijnacker-nootdorp.nl/meldpunt of via het telefoonnummer 14 015.