Ad van Liempt is donderdag in Pijnacker.
Ad van Liempt is donderdag in Pijnacker.

Ad van Liempt over de frustratiejaren na de bevrijding

Actueel 1.338 keer gelezen

Op donderdag 23 november geeft de bekende Ad van Liempt bij het HGOP een lezing getiteld "Na de bevrijding". Toen Nederland werd bevrijd van de Duitse bezetter leek het of ons land explodeerde van vreugde. Het feest van de vrijheid werd uitbundig gevierd. Daarna was er de ontnuchtering en kwamen er loodzware jaren.

Ad van Liempt vertelt het verhaal van onze ouders en grootouders, wat zij moesten meemaken nadat ze de oorlog hadden doorstaan. De moeizame weg terug van de overlevenden van de kampen, het immense verdriet van de uitgedunde Joodse gemeenschap, het langzame tempo van de wederopbouw, de armoede, de toenemende dreiging van een naderende oorlog met Indonesië. Ad van Liempt is auteur, journalist en programmamaker. Hij is de geestelijk vader van het televisieprogramma "Andere Tijden" en was enkele jaren hoofdredacteur van NOVA, de voorloper van Nieuwsuur De lezing is donderdag 23 november in 'De Acker', Park Berkenoord 2, Pijnacker. Aanvang 20.00 uur.

De zaal is open vanaf 19.30 uur. Niet-leden betalen vijf euro entree. Zie: www.hgop-pijnacker.nl. Maandagavond hadden we met Ad van Liempt een kort telefonisch interview. Nou ja kort, het NOS Acht Uur Journaal lang nam hij rustig de tijd om uit de losse pols iets te vertellen over de eerste jaren na 1945. Zo zal hij dat donderdag ook doen. Hij doet het uit zijn hoofd en daar zit heel veel kennis en wetenschap in. Van Liempt is bij het grote publiek wat minder bekend, maar heeft een enorme staat van dienst. Hij bedacht het programma Andere Tijden, maar zegt dan heel bescheiden: "Ik heb nog bij Andere Tijden gewerkt."

De journalist/historicus heeft een indrukwekkende lijst diepgravende boeken geschreven. Als hij zich eenmaal ergens in verdiept dan gaat hij er vol voor. Voor complexiteit gaat hij niet uit de weg: hoe complexer, hoe boeiender. De situatie in Nederland meteen na de bevrijding in mei 1945 was en bleef complex. Het land lag in puin en het was eigenlijk logisch dat Nederland niet meteen uit zijn as herrees. Dat gebeurde in de omringende landen ook niet. Duitsland was voor de oorlog de belangrijkste handelspartner maar had ook jaren nodig om zich te herstellen. Nederland rolde bovendien meteen in de volgende oorlog, die met de bevrijders van Nederlands-Indië, de kolonie waarvan we dachten dat die koste wat kost behouden moest blijven. Alleen dat is al heel complex, zegt Van Liempt.

"Het is heel makkelijk om achteraf te oordelen dat dit een onhaalbare zaak was, maar vanuit de tijd van toen was het logisch dat we de kolonie niet zomaar opgaven. Nederland was toen nog overwegend christelijk en alleen al vanuit zending en missie vonden we dat we de mensen daar moesten redden. En daarbij speelde ook het economisch gewin: veel Nederlanders waren ervan overtuigd dat we de kolonie per se niet konden missen. Indië verloren, rampspoed geboren. Intussen was de vuile oorlog daar een onhaalbare kaart die bovendien ontzettend veel geld kostte, namelijk drie miljoen gulden per dag. De minister van Financiën ziet op een bepaald moment de bodem van de schatkist en dan ontstaat er gewoon paniek."

Van Liempt zal zeker ook vertellen over de tragiek die de honderdduizenden Nederlandse soldaten ervaarden. Eerst je jeugdjaren deels verpest zien worden door de oorlogsjaren '40'-45 en dan met de boot naar een guerrillaoorlog die veel vuiler was dan gedacht en gezegd. De jonge mannen wilden hun familie niet te veel ongerust maken en legden zichzelf censuur op. Censuur was in de jaren na de oorlog wijdverbreid in de Nederlandse samenleving: de heersende klasse bepaalde wat er naar buiten ging en daarbij speelde de zuilenmaatschappij een grote rol. Iedere zuil hield zijn eigen media en volk mak. Pas in de jaren zestig kwam hierbij de 'bevrijding'. De affaire rondom koningin Juliana, prins Bernard en Greet Hofmans kwam nota bene via het Duitse blad Der Spiegel naar buiten en minister-president Drees wist daarna de gezamenlijke hoofdredacteuren het zwijgen op te leggen en bij de grens werd zelfs een deel van de oplage van Der Spiegel tegengehouden. En dat was al in de jaren vijftig. Nu is zoiets totaal ondenkbaar. Wat in de jaren tussen 1945 en 1950 ook met succes buiten het nieuws bleef, dat was de massale dienstweigering van Nederlandse jonge mannen die weigerden naar Indië te gaan. Soms wel dertig procent. "Het was natuurlijk een afgang voor de regering als ze moesten zeggen: onze soldaten willen niet. Dus daar mocht niet over bericht worden."

Ironisch en eigenlijk ook tragisch is dat Nederland pas na het verlies van de grote kolonie na 1950 zich economisch begon te ontwikkelen. Toen het in Duitsland economisch weer ging lopen, ging Nederland ook mee en ontwikkelde zich een halve eeuw met de grootste welvaartssprong in de historie. Veel mensen weten niet dat in de eerste jaren na de oorlog er in Nederlandse regeringskringen serieus over werd gedacht om delen van Duitsland te annexeren. Tot Hamburg aan toe, zegt Van Liempt. Er was heel veel negativiteit in die periode. Het contrast tussen de blijdschap van 5 mei en de ellende van de jaren erna was enorm. Het verschil tussen de hoge verwachting en de realiteit van armoede en ellende was zo groot, dat er allerlei frustratie ontstond. Veel mensen waren in de war, tot in de hoogste kringen aan toe. Ad van Liempt vindt het leuk om op zijn 68ste door het land te reizen en lezingen te houden voor historische verenigingen met mensen in de zaal die echt belangstelling hebben en met scherpzinnige vragen en opmerkingen komen. Met plezier komt hij donderdag naar het HGOP!

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant