Consuminderen is een manier van leven

Algemeen 62 keer gelezen

Regio - De overheid stimuleert de consument vooral geld uit te geven, met de bedoeling daar met z'n allen beter van te worden. Ook worden we door dezelfde overheid gewaarschuwd voor klimaatverandering, nog langere files en hogere energie rekeningen. Als de consument zich voorneemt bewuster te gaan leven, voor minder kosten en voor een betere leefomgeving, hoe doe je dat dan eigenlijk? En is de overheid in staat het consuminderen te bevorderen zonder nadelige economische gevolgen?

Door Sonja Meijer

Voornemens

Volgens Chris Elzinga, Counselor levensvragen en trainer op het gebied van persoonlijkheidsontwikkeling wijst de praktijk uit dat consuminderen nog niet zo eenvoudig is. Het blijft voor de meeste mensen bij voornemens. Elzinga: "Mensen vallen weer snel in hun oude levensstijl terug. Dit komt door een sociaal dilemma. Sociale normen van buren, vrienden, familie en collega's oefenen bewust of onbewust enorm veel invloed uit op keuzes die de mens maakt. Mensen krijgen graag complimentjes of goedkeuring van hun omgeving en pronken graag met nieuwe spullen." Elzinga heeft zich jarenlang intensief bezig gehouden met het thema milieu en bewustzijn, beroepsmatig vooral door het schrijven van boeken, artikelen en educatief materiaal. Sinds 1993 rijdt hij bewust geen auto meer. Alleen voor vakanties, of als het echt niet anders kan, huurt hij een auto. "Ik heb me heel bewust afgevraagd", zegt Elzinga, "of ik een auto nog echt nodig had. Je hebt altijd de keuze om iets wel of niet te kopen. Een manier om het bewustzijn te scherpen is de aankoop uit te stellen en je de tijd te gunnen jezelf af te vragen waarom je eigenlijk iets wilt kopen. Ik stel mezelf heel vaak de vraag: is het nodig wat ik doe? Zijn er alternatieven? Ik denk aan het grote geheel. Als je je verbonden voelt met de aarde is een bewuste keuze maken minder moeilijk. In feite willen mensen toch gewoon dat de aarde mooi blijft. De aarde verdient onze liefde." "Het is lastig voor de overheid", meent Elzinga, "de mensen van bovenaf te verleiden tot milieuvriendelijk gedrag. Dezelfde overheid wordt immers gekozen door diezelfde burgers. Wel is uit onderzoek gebleken dat mensen zich milieuvriendelijker gaan gedragen als ze worden gewezen op de negatieve gevolgen voor het milieu. Maar als de overheid de mensen angst of een schuldgevoel aanpraat door te zeggen dat de aarde niet meer te redden is werkt dat averechts. Angst zaait altijd meer angst. Het wordt dan met de verkeerde toon gebracht. Mensen houden ook niet van een schuldgevoel en zullen altijd een weg vinden om er van weg te komen door naar anderen te wijzen. De buurman is nog veel erger, dus ik hoef mijn gedrag niet aan te passen", legt Elzinga uit. De film 'An inconvenient truth' van Al Gore vindt Elzinga een goed voorbeeld. "Als het mensen écht raakt, dan verandert er niet iets uit dwang maar uit liefde."

Eigen brood bakken

Hoe consumindert de counselor verder in de praktijk? Elzinga: "Ik werk ook in een kantoor in Slotervaart. Veel straatvuil waait in de tuin van het pand. Elke week ruim ik het op en geniet ik weer van de mooie omgeving. Je kunt ook denken: Het is niet mijn rotzooi, dus ik ruim het niet op." Elzinga bakt al jaren zijn eigen brood dat hij bewaart in papieren zakken die menigmaal worden hergebruikt. Het koude water van de douche, voordat het warm wordt, vangen de gezinsleden in een emmer op, waarmee het toilet wordt doorgespoeld. Zijn huis wordt nooit warmer gestookt dan 19 graden. Elzinga: "Omdat ik ook thuis werk is een bijkomend voordeel dat je hoofd helderder blijft als het fris is in huis. Als ik het koud krijg trek ik desnoods een tweede trui aan." kopen, kopen, kopen... Gerrit Antonides, verbonden aan de Wageningen Universiteit als hoogleraar economie van consumenten en huishoudens, meent dat de achteruitgang van het milieu en toename van voedselschaarste en ontbossing in ontwikkelingslanden onbedoelde effecten zijn van een almaar stijgende economie voor goederen die wij willen kopen. Hij pleit dan ook voor meer politieke invloed als het gaat om verbetering van een betere leefomgeving. "Consuminderen op individueel niveau kan bijvoorbeeld door het afkopen van vliegreizen door het planten van bomen. Maar hoe controleer je als individu of dit ook echt gebeurt? Je kunt dan beter op een politieke partij stemmen die het milieu een goed hart toedraagt." Volgens Antonides is de burger best bereid mee te werken aan bepaalde maatregelen, mits de overheid de juiste mogelijkheden schept. "Het moet van twee kanten komen", zegt Antonides. "De afvalscheiding is een goed voorbeeld van inspelen op het gedrag van mensen. Hier willen de mensen wel aan meewerken, omdat de overheid er voor heeft gezorgd dat het ze gemakkelijk wordt gemaakt door het plaatsten van voldoende bakken. Bovendien is het nog steeds niet verboden om je glas in de vuilnisbak te gooien."

Volgens Marieke Henselmans, onder andere besparingsdeskundige bij het programma 'geen cent te makken', hebben veel mensen last van bespaarvooroordelen. Een feest is pas leuk als het duur is. Besparen gaat altijd ten koste van leuke dingen. Kleine besparingen helpen niet. Met inspirerende ideeën in haar onlangs verschenen boek 'Besparen maar' rekent ze af met deze vooroordelen. Seizoensgebonden tips en recepten van haar eerder verschenen bespaarkalenders, heeft ze ondergebracht in dit boek. Henselmans krijgt veel reacties op haar AD-columns en de boeken 'Consuminderen met kinderen' en 'Altijd GENOEG'. "Ik krijg bijna dagelijks mailtjes van mensen die vertellen wat voor kleine veranderingen ze hebben doorgevoerd, dat ze nu beter uitkomen met hun geld en dat ze er blij mee zijn." Henselmans vindt dat dat consumenten zelf verantwoordelijk zijn voor de keuzes die zij maken. Henselmans: "De overheid kan burgers wel beter beschermen, bijvoorbeeld tegen misleidende leen-reclames. Dit kabinet heeft daar een goed begin mee gemaakt." Bruto Nationaal Geluk Een stijgende economie wil volgens Henselmans niet zeggen dat ook ons welzijn en geluk meegroeit. "Integendeel zelfs", zegt Henselmans. "Het neemt iets af. Door de ratrace en stress door de vele keuzes die moeten worden gemaakt. De commercie dwingt ons dingen te kopen waar wij uit onszelf nooit om zouden vragen, om indruk te maken op mensen die we niet eens aardig vinden. Beter uitkomen met je eigen geld heeft alles te maken met tevredenheid. Geluk kun je halen uit kleine dingen, uit investeren in relaties, onder andere die met je kinderen, in een wat rustiger tempo. In plaats van het Bruto Nationaal Product (BNP) zouden we het BNG kunnen meten: het Bruto-Nationaal Geluk." Meer informatie over consuminderen is ook te vinden op www.nooitmeerrood.nl.

Duurzame marktplaats

Op www.gubba.nl is te lezen hoe de consument kan genieten van het leven én tegelijkertijd het verschil kan maken voor een iets betere wereld. Het is een duurzame marktplaats waarop een diversiteit aan (milieuvriendelijke) producten en tips wordt aangeboden op het gebied van wonen, werken, verzorging, mode, eten en drinken en cadeaus.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Uit de krant