Tamme tukkels

In oktober zijn zowel de tamme kastanjes rijp als de paardenkastanjes. Deze boomsoorten zijn niet aan elkaar verwant, maar de vruchten vertonen wel overeenkomsten. Onder andere in kleur: kastanjebruin.

Jaren geleden was ik met mijn ouders bij vrienden op bezoek in Oosterbeek: een dorp in Gelderland. De vrienden stelden voor om in een nabijgelegen bos tamme tukkels te gaan zoeken. Dat bleken tamme kastanjes te zijn. Die wilden ze ’s avonds in een gerecht met spruiten verwerken. Uit culinair oogpunt vond ik de combinatie met spruiten niet bijzonder geslaagd, maar de naam tamme tukkels is sindsdien in mijn geheugen gegrift. In de Gelderse bossen op zandgrond doen tamme kastanjes het uitstekend. In de omgeving van Pijnacker zijn ze niet talrijk, maar aan de Belle van Zuijlenlaan in Klapwijk staan er vier.

Slechts één van de vier bomen produceert eetbare vruchten. De andere bomen maken enorm veel bolsters, maar daar zitten vrijwel uitsluitend loze vruchten in. Onze oudste dochter bleek kastanjes rapen net zo leuk te vinden als ik. Soms kwam ze in de herfst ongewoon laat uit school en dan bleken haar zakken uit te puilen van de tamme kastanjes. Daar moest natuurlijk een gerecht van gemaakt worden. Gepoft vind ik ze het lekkerst, maar dat lukte helaas niet goed. Van een wijkgenoot kregen we een recept voor kastanje-taart. Die hebben we meerdere keren gemaakt. De voorbewerking van de kastanjes was arbeidsintensief, maar het was een gezellig klusje om samen te doen. 

De tamme kastanjes van de boom in Klapwijk zijn een stuk kleiner dan die in winkels te koop worden aangeboden. Misschien groeit hier een gekweekte variant die het beter doet op de lokale grondsoort, maar kleinere en minder vruchten produceert. De enorm stekelige bolsters van tamme kastanjes doen mij denken aan opgerolde lichtgroene egeltjes. Met de blote hand krijg ik de vruchten niet uit de bolsters gepeuterd. Dit gaat makkelijker bij paardenkastanjes, die veel minder stekelige bolsters maken. Paardenkastanjes zijn algemener in Zuid-Holland dan tamme kastanjes, maar de vruchten zijn niet eetbaar voor mensen. Ze schijnen zelfs giftig te zijn. Enkele jaren geleden viel het me op dat kauwen de tamme kastanjes in Klapwijk hadden ontdekt. Sindsdien heb ik regelmatig gezien dat kraaiachtigen de voedzame vruchten uit de bolsters halen terwijl deze nog in de boom hangen. Ik gun het de vogels van harte. Inmiddels verzamel ik geen tamme kastanjes meer. Vorige maand zag ik echter tot mijn vreugde een klein meisje, dat vol overgave haar zakken ermee vulde.

Caroline