Groepen kieviten in het najaar

Pijnacker-Nootdorp - Een dorpsgenoot heeft in november een groep kieviten gezien en vraagt of dat normaal is in deze tijd van het jaar. Voor mij is dit verschijnsel zo normaal dat de vraag me verrast.

Een week later zie ik tijdens een wandeling in de Groenzoom twee groepen kieviten overvliegen. In totaal ongeveer vijftig vogels. De sterk afgeronde zwart-witte vleugels en de trage flappende vleugelslagen zijn dusdanig kenmerkend, dat je de vogels aan hun vliegbeeld gemakkelijk kunt herkennen. De kieviten dwarrelen geruime tijd boven het gebied. Ze zijn niet doelgericht op doorreis naar een overwinteringsgebied, zoals de groepjes spreeuwen die laag boven de grond vliegend de stevige zuidwesten wind trotseren. Al enkele maanden verblijven er kieviten in de Groenzoom. Dit najaar zag mijn man rond zonsopgang vaak honderd tot honderdvijftig kieviten in het gebied.

Overdag gaan ze soms op de wieken om elders te rusten. De kieviten brengen de nacht door in de vochtige weilanden van de Groenzoom om voedsel te zoeken. Dat voedsel bestaat vooral uit regenwormen. Die komen 's nachts aan de oppervlakte als de grond niet te droog of bevroren is. In zachte winters blijven de kieviten in Nederland, maar bij strenge vorst of hevige sneeuwval vertrekken ze naar streken met een milder klimaat. De vorstgrens geeft richting aan hun trekgedrag. Al zo lang ik mij kan herinneren overwinteren er groepen kieviten in Nederland. In de nieuwe Vogelatlas van SOVON, die vorige week is verschenen, lees ik dat onze broedvogels niet meer zoveel jongen grootbrengen. De kuikens hebben weinig overlevingskansen in het intensief bewerkte boerenland. De Nederlandse broedpopulatie wordt tegenwoordig geschat op circa 130.000 broedparen en het aantal overwinteraars op circa 280.000 individuele vogels.

Nederlandse broedvogels overwinteren merendeels in Groot Brittannië, Frankrijk, Spanje en Portugal, maar er zijn ook vogels die in eigen land blijven. Deze standvastige kieviten krijgen gezelschap van buitenlandse gasten die in Nederland komen overwinteren. In de zomer arriveren al kieviten uit Duitsland en centraal Europa. Tussen september en november trekken duizenden vogels afkomstig uit het noordoosten van Europa door ons land. Omdat de buitenlandse kieviten er precies hetzelfde uitzien als onze eigen broedvogels, kun je in het veld niet zien welk aandeel van de overwinteraars uit het buitenland komt. Waarschijnlijk verandert dit voortdurend, onder invloed van de weersomstandigheden en de beschikbaarheid van voedsel. In de afgelopen dertig jaar ben ik overwinterende kieviten normaal gaan vinden, maar eigenlijk is het best bijzonder!

Caroline Elfferich