Dominee Jelke de Jong kijkt terug op elf enerverende jaren

Op 20 september bereikte Jelke de Jong de pensioengerechtigde leeftijd van 66 jaar en 10 maanden. Op 3 oktober aanstaande is het dertig jaar geleden dat de geboren Fries werd bevestigd als dominee in het Brabantse Waspik waar hij ruim zes jaar actief was. Daarna volgde De Morgenster in Waddinxveen waar hij 13,5 jaar predikant was en de voorbije elf jaar was hij de dominee van de Wijkgemeente De Acker in Pijnacker. Zittend op een bankje bij de entree van De Acker blikt de dominee terug op zijn tijd in Pijnacker en eigenlijk op zijn hele leven.

Door Sjaak Oudshoorn

Jelke is de zoon van een Friese timmerman. Hij is de tweede van de acht kinderen van Pieter en Aukje de Jong. Het gezin met zes jongens en twee meisjes woonde in het dorpje Broeksterwoude, tegenwoordig gemeente Dantumadeel, niet zo ver van Dokkum.
Pa De Jong is in 2020 overleden maar ma Aukje is er nog en ook nog eens in goede gezondheid. Ze heeft de hele domineesloopbaan van zoon Jelke gevolgd en ze zal er, tot vreugde van zoon Jelke, ook bij zijn als zoonlief komende zondag 1 oktober vanaf 14.30 uur voorgaat in zijn afscheidsdienst.
Een dag eerder is er in De Acker een feestelijke middag vanaf 15.30 uur met allerlei activiteiten en met de mogelijkheid tot ‘mee eten’. Daar gaan natuurlijk heel veel Ackermensen naar toe maar hopelijk ook heel veel mensen van buiten de wijkgemeente. Mensen uit de wijk, uit de lokale samenleving, waar de verjongde en verlevendigde Ackergemeente de laatste jaren steeds meer naar toe getrokken is.
Het is meteen ook een van de verworvenheden van de gemeente en ook verdiensten van dominee Jelke de Jong dat de kerk niet meer naar binnen gekeerd is maar overal in de lokale samenleving gaat buurten en zich bekendmaken om te bezien of er hulp en bijstand verleend kan worden aan mensen die het niet zo makkelijk hebben. Vanwege gebrekkige welstand, verminderde gezondheid, eenzaamheid enzovoort.

Uitdeeldag
Het is donderdag vandaag en dat is ook de dag dat De Voedselbank Delft en Omstreken afdeling Pijnacker de uitdeeldag heeft in het vroegere gebouwtje van jeugdvereniging De Poort dat tegenwoordig bij De Acker hoort.
De wijkgemeente De Acker heeft de laatste jaren ook steeds meer mensen van buitenlandse herkomst mogen verwelkomen bij de vieringen. Ook dat heeft de betrokkenheid van de gemeente en de leden bij de samenleving vergroot. Koster Daan regelt een fietsje voor een meisje. Een techneut van binnen de gemeente repareert een wasmachine of een kerkganger heeft nog een koelkastje over voor iemand die krap bij kas zit.
Daarbij is Wijkgemeente De Acker de laatste jaren sterk ver’jongd’. Er zijn op zondag, als er tussen de 90 en de 125 mensen naar de diensten komen veel jonge gezinnen aanwezig en ook de kindernevendiensten zijn goed bezet. Buiten de kerkelijke activiteiten zijn er ook koffie-ochtenden en andere samenkomsten waarbij iedereen welkom is, ongeacht overtuiging, geloof, herkomst, enzovoort.
Het is vooral deze levendigheid en alle bijbehorende contacten met mensen die Jelke de Jong gaat missen. Fysiek had hij best nog een tijdje kunnen doorgaan, maar tegelijk heeft hij ook het besef dat elf jaar een mooie periode was en dat het tijd is dat anderen zijn werk gaan voortzetten. Een opvolger is er nog niet meteen. Nienke Meinster-De Ronde, de tweede predikant van Wijkgemeente De Acker, is met zwangerschapsverlof. Zij kan straks ‘mee solliciteren’ als de wijkkerkenraad zich over de opvolging gaat buigen. Martina Stougie uit Berkel en Rodenrijs fungeert als consulent. Zij assisteert de kerkenraad bij het beroepingswerk. Bij de catechese verleent aankomend dominee Arthur Rebel die ook in Delfgauw actief is zijn medewerking, terwijl Janco Wijngaard het crisispastoraat voor zijn rekening neemt. Jelke de Jong heeft alle vertrouwen in de mensen die zijn werk voorlopig voortzetten.

Aagje
Met volle steun van zijn vrouw Aagje heeft Jelke destijds de stap gezet om theologie te gaan studeren en dominee te worden. Op de lagere school en de middelbare school school er misschien al heel diep een dominee in de wat timide en bescheiden Friese jongeman. “De omgeving zag toen zeker geen aanstaande dominee in mij. Wel was ik op jonge leeftijd al heel erg bezig met het geloof en met existentiële vragen over leven en dood. Toen ik twaalf jaar was, overleed ons jongere broertje Berend aan leukemie. Hij was pas vier jaar. Dat had een enorme impact op mij en op het hele gezin. Een tijdje daarna overleden bij een verkeersongeluk enkele jonge jongens uit het dorp en ook dat zette mij enorm aan het piekeren. Wat is leven, wat is dood, wat is de rol van God? Dat soort dingen, daar was ik al jong enorm mee bezig.”
Na de lagere school wilde Jelke niet naar de MAVO, zoals zijn oudste broer Eelke, maar naar de LEAO in Dokkum. Daarna werd het de MEAO in Leeuwarden en de Sociale Akademie in Ede. Jelke werd vanuit een opleidingsstage actief in de Christelijk Gereformeerde Kerk in Hoogeveen in Drenthe. De kerk en het geloof beleven trekken. Hij kreeg na afronding van de opleiding een part-time baan als kerkelijk werker in Hoogeveen. Bij een zogenoemde Bonjo-vergadering ontmoette hij ene Aagje van der Veen die in Veenendaal woonde en daar bij een kerk als jeugdwerker actief was. Ze werkte ook in het onderwijs.
In overleg namen ze het besluit dat Aagje voorlopig kostwinner zou zijn en dat Jelke theologie zou gaan studeren in Utrecht. Met het boemeltreintje vanuit Rhenen reisde hij naar Utrecht vanuit Veenendaal waar Aagje al woonde. “We hadden het niet breed maar we hebben nooit in armoede hoeven leven. We kregen ook van alles toegestoken en toegestopt van mensen in onze omgeving. Het was hartverwarmend om mee te maken.”
Zelfs een preekpak en later een toga kwamen naar Jelke toe. In 1993 was hij zo ver om als dominee aan de slag te gaan. Dat werd dus Waspik in Noord-Brabant. Jelke was toen bijna 37 jaar, zoals hij nu bijna 67 jaar is.

Drie decennia
Hij heeft het domineeswerk drie decennia lang met veel plezier gedaan. Het maatschappelijke proces van ontkerkelijking en het verdwijnen van de vaste maatschappelijke structuren was in 1993 al zeker 25 jaar aan de gang. De status van ‘de dominee’ als functionaris tegen wie je hoog opkeek, was ook al lang niet meer wat die geweest was. Een heel gezonde en normale ontwikkeling, vindt Jelke, die in Waddinxveen bij het hek van de school van zijn kinderen ‘gewoon’ opging in de massa. De dominee is in zijn ogen zeker niet de persoon die het allemaal wel even bepaalt en beslist. Hij of zij werkt samen met allerlei mensen en functionarissen binnen en buiten de kerkelijke gemeente. Theologisch en pastoraal is de dominee natuurlijk wel de functionaris die de boodschap uitdraagt en mensen bijstaat in vreugde maar vooral ook verdriet. Het intense persoonlijke contact met heel veel verschillende mensen heeft Jelke altijd veel motivatie en inspiratie gegeven. Daarbij is het zijn sterke overtuiging dat de kerk van nu alleen bestaansrecht heeft en houdt, als die kerk de ramen en de deuren open zet naar de samenleving en daar dienstverlenend en vanuit naastenliefde helpend actief is en blijft.

Spijt
Jelke de Jong heeft altijd geprobeerd in de spiegel te kijken en te reflecteren op zijn eigen gedrag en houding. Hij zegt heel eerlijk dat hij naast een zachte kant ook wel eens hard en koppig kan zijn. “Zeker in de coronatijd ben ik wel eens te star geweest en heb ik daardoor mensen van me verwijderd. Als ik tussen de zaak en de persoon moest kiezen, dan koos ik wel eens voor de zaak, de ingezette en afgesproken lijn. Ik heb dat later wel ingezien en daarvoor mijn excuus gemaakt aan mensen. Geprobeerd de verstoorde relatie weer te herstellen.”
Jelke was en is zich er goed van bewust dat ook zijn relatie met God bij dit soort conflicten onder spanning komt te staan. We vragen of zijn Godsbeeld vanaf zijn jeugd tot nu erg veranderd is. “Ik heb nooit zo met God geworsteld. Zie God ook niet als een figuur die daar boven bepaalt dat mijn broertje Berend leukemie krijgt en ik niet. In de loop van de jaren is God voor mij wel groter geworden. Het is mijn overtuiging dat Hij er uiteindelijk voor zorgt dat het goed komt met de wereld, al heb ik best wel eens de neiging om iemand die denkt dat de aarde naar de donder gaat, gewoon gelijk te geven. Ik heb namelijk wel hele grote zorgen daarover. Toch geloof ik dat het goed komt en dat we het hemelse hier op aarde moeten proberen na te streven”, aldus Jelke die ook evolutie en schepping met elkaar in harmonie kan brengen. “Een oerknal en de evolutie van een uitdijend immens heelal sluit niet uit, dat God de oorsprong kan zijn van alles. Voor een deel blijft dat een mysterie maar daar kan ik wel mee leven.”

Volgende fase
Zoals Jelke de Jong er ook mee kan leven dat hij nog niet precies weet hoe de volgende fase van zijn leven er uit zal zien. Hij blijft na zondag als emeritus-predikant voorgaan en preken. Hij ruimt vuil in zijn nieuwe woonplaats Gouda. Hij is actief bij de stadsboerderij daar en staat open voor alles waarbij hij zich nuttig en verdienstelijk kan maken.
Enorme reizigers zijn Aagje en Jelke niet, maar fietsen via Vrienden op de Fiets vinden ze heel leuk. Hun drie kinderen van in de dertig, Peter, Jenny en Marja en hun partners, verdienen uiteraard ook alle aandacht. En zeker ook de vier kleinkinderen die er intussen zijn.

Jelke de Jong zal zich zeker niet gaan vervelen na komend weekend, waar hij met vreugde naar uit kijkt. Niet omdat hij blij is dat hij kan stoppen maar vanwege al die mooie contacten met al die mensen die hij zaterdag en zondag hoopt te ontmoeten!