Gasloos Pijnacker-Nootdorp wil veel breder kijken

Theo Wijnekus en Ed de Ruijter zijn al vanaf 2020 aan het stoeien met de energietransitie in hun wijk Klapwijk. Ze deden in de coronatijd mee aan onlinebijeenkomsten en zodra het weer mocht, gingen ze ‘fysiek’ in gesprek met energiedeskundigen en gemeentemensen.

De twee heren wonen in de Coba Ritsemastraat en de Nelly Bodenheimstraat in Klapwijk. In deze dertig jaar oude wijk is de gemeente al een tijdje bezig met een ‘energietransitieproject’ dat gericht is op overschakelen van fossiel/aardgas naar geothermie. Dat is een mooi woord voor aardwarmte. En aardwarmte is ‘heet water’ dat vanuit de bodem op een diepte van ongeveer twee kilometer wordt opgepompt. We hebben in Pijnacker twee tuinbouwbedrijven – Ammerlaan en Duijvestijn – die aardwarmte oppompen en in de buurt van de Monnikenweg/Strikkade zou een derde ‘bron’ gerealiseerd moeten worden. Enerzijds voor de tuinbouw en anderzijds voor woonwijken zoals Klapwijk.

De gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft van het Rijk een subsidie van 7,5 miljoen euro ontvangen om van Klapwijk een voorbeeldproject te maken, een pilot.

Theo Wijnekus en Ed de Ruijter vinden het prima dat er werk wordt gemaakt van energietransitie: van het gas af naar een meer duurzame energiebron. Ze zijn ook zeker niet op voorhand tegen geothermie, ze stellen alleen met grote nadruk dat de gemeente heeft nagelaten om de inwoners van de wijk – de Klapwijkers – voldoende mee te nemen in het proces van begin tot eind.

Landelijke spelregels
Theo Wijnekus: “De landelijke regels in het Programma Aardgasvrije Wijken van het Ministerie van Binnenlandse Zaken schrijven voor dat je eerst met de bewoners in gesprek gaat over de verschillende mogelijkheden. Buiten geothermie kun je gebruik maken van aquathermie en warmte-koude-opslag. Je kunt ook kiezen voor waterstof. Zo zijn er dus verschillende mogelijkheden waarover je met de bewoners in gesprek kunt gaan. Is volgens ons niet of onvoldoende gebeurd. De gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft zelf bedacht en bepaald dat het geothermie moest worden. Ed en ik zijn daarover in gesprek gegaan en hebben gewezen op andere mogelijkheden, zoals waterstof. Dat werd meteen als niet voor de hand liggend of zelfs als onmogelijk en onhaalbaar weggezet. Terwijl er intussen zes gemeenten zijn in den lande waar men in samenspraak met de bewoners heeft gekozen voor waterstof als oplossing. We zijn uitgebreid in gesprek geweest met Stad aan ‘t Haringvliet op Goeree-Overflakkee. Daar hebben ze wel eerst samen met de bewoners aan draagvlak gewerkt. Gemeente en bewoners samen hebben daar eenstemmig voor waterstof gekozen. Nogmaals: ik zeg niet dat het hier per se waterstof moet zijn, het gaat me er veel meer om dat je het als gemeente niet op voorhand al voor de mensen invult. En dat lijkt hier wel gebeurd te zijn.”

Intussen is de gemeente druk bezig om concrete stappen te zetten met de overstap naar geothermie. De nieuwe put bij de Monnikenweg/Strikkade is nog lang niet concreet, maar via aansluiting op de zogenoemde regionale warmterotonde – een buizenstelsel waar meerdere aardwarmtebronnen op worden aangesloten – zou Klapwijk op korte termijn al van heet water kunnen worden voorzien.

Omschakeling
Uit nieuwsbrieven en verhalen in de kranten – vorige week stonden wethouder Frank van Kuppeveld en projectmanager Erik Bulten met een verhaal in het AD – komt naar voren dat de gemeente zo snel mogelijk concreet aan de slag wil in een deel van de wijk. Men heeft met HVC al een bedrijf geselecteerd dat de totale exploitatie voor zijn rekening neemt en er is ook een installatiebedrijf gevonden om in de woningen al het werk te doen. Het plan is om voorjaar 2024 te beginnen met de uitvoering/omschakeling.

Twee dagen na het promoverhaal van de wethouder en de projectmanager stond in hetzelfde AD een verhaal met als strekking dat veel mensen er weinig voor zouden voelen om over te stappen naar geothermie.

Het uitgangspunt van de gemeente is dat minimaal vijftig procent ‘ja’ moet zeggen. Het is echter niet duidelijk wat er gaat gebeuren als die vijftig procent niet wordt gehaald. Ook is vaag wat de ‘onwilligen’ nog te willen hebben, als een meerderheid – hoe groot of klein ook – wel ja zegt. Uiteindelijk zal iedereen er aan moeten geloven als de aardgasleiding wordt afgesloten. Dan moet je wel.

En daarmee zijn we meteen bij het punt dat ook speelt in de nieuwe wijk Tuindershof en het Park van Buijsen. Als je daar een woning koopt, koop je meteen het energiesysteem waarvoor centraal is gekozen daar. En dan krijg je een warmte koude opslag systeem met een warmtepomp met als monopolistische exploitant Eteck, een bedrijf dat al maanden onder vuur ligt bij onder meer het programma Radar, omdat men de tarieven extreem heeft verhoogd zonder opgaaf van reden, terwijl men intussen onbereikbaar is en niet in staat om storingen snel te verhelpen. Terwijl je als klant/bewoner wel dertig jaar ‘er aan vast zit’. Het contract tussen de bewoners en Eteck loopt dertig jaar en ook de prijs van de warmtepomp ligt vast.

Terug naar Klapwijk is ook daar de vraag: heb je als bewoner/huiseigenaar straks nog enige invloed op de kosten of krijg je daar ook met een monopolist te maken? Nu kan iedereen nog overstappen op een andere energieleverancier. Kan dat straks ook nog?

Allemaal vragen en overwegingen die Theo Wijnekus en Ed de Ruijter hebben gebracht tot het plan om alsnog draagvlak te meten in Klapwijk. Dat kan door een korte vragenlijst in te vullen op www.gasloospijnackernootdorp.nl. Ook niet-Klapwijkers kunnen hun mening geven. De gemeente wil immers alle wijken ‘aardgasvrij’ maken. Door vermelding van postcode en huisnummer is goed te herleiden of ‘wie van waar’ zijn/haar mening geeft.

Het gaat daarbij om vragen over het inspraak- en participatieproces en over de verschillende duurzame mogelijkheden die er zijn. Wat Theo en Ed betreft, gaan de gemeente en Klapwijk terug naar af. De gesprekken die ze hebben gevoerd, ook met politieke fracties zoals die van Eerlijk Alternatief en Trots, hebben nog niet geleid tot concrete plannen om voorlopig niet voor geothermie te kiezen. Het lijkt er sterk op dat de trein al flink in beweging is en een rijdende trein tot stilstand of een andere koers brengen, kost veel energie… Zie verder: www.gasloospijnackernootdorp.nl.

De kosten
Tot slot nog kort over de kosten en over Warm Klapwijk. In het AD vertelde wethouder Frank van Kuppeveld vorige week dat huiseigenaren in Klapwijk voor 2.000 euro kunnen overstappen naar het warmtenet van HVC. Wat betreft de aanpassingen achter de voordeur, kun je in zee gaan met HVC maar je mag ook een eigen installateur het werk laten doen. Kies je voor HVC, dan betaal je minimaal 2.000 euro en maximaal 6.000 euro, aldus de wethouder. Wie problemen heeft met de financiering kan 5.000 euro aflossingsvrij lenen. Die lening betaal je pas terug zodra je ‘ooit’ de woning verkoopt. Omdat per woning de situatie kan verschillen, gaat de gemeente op verzoek ‘individuele keukentafelgesprekken’ voeren over alle ins en outs.

Warm Klapwijk
Al in een eerder stadium is de belangenvereniging Warm Klapwijk opgericht. In een folder die rond Pasen is verspreid, stelt Warm Klapwijk echter, dat het nog niet vaststaat dat het warmtenet er komt en dat zij als belangenbehartiger van de bewoners kritisch wil meedenken over alle aspecten van de materie: de duurzaamheid, de kosten nu en op de langere termijn, alternatieve mogelijkheden, enzovoort.

“Het lukt ons goed kritisch mee te denken met de gemeente en HVC, waarbij we ons aandachtspunten en kritiekpunten inbrengen. Ondertussen houden we een open blik voor andere opties. Zo proberen we onze leden zo goed mogelijk te vertegenwoordigen en te informeren”, aldus Warm Klapwijk dat de Klapwijkers oproept om lid te worden. Intussen telt Warm Klapwijk rond de 150 leden.

Projectmanager: “We hebben juist heel zorgvuldig de Klapwijkers er bij betrokken”

We hebben het verhaal van de mannen van www.gasloospijnackernootdorp.nl voorgelegd aan de gemeente en projectmanager Erik Bulten reageerde onmiddellijk. Hij zegt met grote stelligheid dat de gemeente sinds de start drie jaar geleden juist heel zorgvuldig de inwoners van Klapwijk stap voor stap bij het proces heeft betrokken. 

In de coronatijd kon dat niet live, maar via webinars en andere onlinemeetings heeft iedere inwoner de gelegenheid gekregen om mee te denken en mee te praten, ook over de uiteindelijke keuze voor geothermie. “We hebben zeker ook andere mogelijkheden overwogen, ook waterstof, maar alles afwegend blijkt aardwarmte in deze wijk echt de beste oplossing om van het aardgas af te komen.”

Bulten zegt dat met dezelfde zorgvuldigheid uiteindelijk is gekozen voor HVC als warmteleverancier. “HVC is ook de partij die ons afval verwerkt en dit niet-commerciële bedrijf heeft sinds tien jaar ook een ervaren en betrouwbare warmtetak, die prima in staat is om straks voor een keurige prijs warm water te leveren in Klapwijk.” De gemeente wil in het nu volgende uitwerkingstraject maatwerk leveren, aldus de projectmanager. 

“De praktijkervaring leert ons dat de situatie in iedere woning weer anders kan zijn. Daarom gaan we met alle bewoners/huiseigenaren keukentafelgesprekken voeren en met de mensen op zoek naar een oplossing die aansluit bij hun wensen en behoeften. Mensen kunnen gebruik maken van het installatiebedrijf Toekomst Techniek maar ze kunnen ook hun eigen installateur het werk laten doen. Of het zelf doen, als ze handig zijn. In de basis gaat het om het verwijderen van de CV-ketel en het plaatsen van een warmtewisselaar. Een groot deel van de inwoners van Klapwijk blijkt al elektrisch te koken. Bij de mensen die dat nog niet doen, denken we ook daarover mee, maar natuurlijk maakt iedereen zijn of haar eigen keuzes.”

Erik Bulten vertelt dat het aansluiten op het warmtenetwerk 2.000 euro kost en dat de kosten binnen rond de 3.500 euro zullen bedragen, exclusief de kosten van overschakelen op elektrisch koken.

“In april neemt de gemeenteraad een besluit en als dat positief is, kunnen we in mei beginnen met de eerste gesprekken. Het is de bedoeling dat we in kwartaal 1 met de uitvoering van fase 1 kunnen beginnen. Dat zijn 285 woningen inclusief 48 woningen van Rondom Wonen. Het werk loopt dan parallel met de uitvoering van Klimaatbestendig Klapwijk, zodat de straten maar één keer open hoeven.”

Erik Bulten heeft er goede hoop op dat een grote meerderheid van de Klapwijkers ja zegt tegen aansluiten op het aardwarmtenetwerk maar niemand is daartoe verplicht. Eerst was een deelnamepercentage nodig van negentig procent, maar technisch gezien is vijftig procent ook genoeg.

Remko Schoot Uiterkamp van Warm Klapwijk meldt dat deze bewonersorganisatie vorige week woensdag 12 april een goed bezochte bewonersbijeenkomst heeft georganiseerd, waarbij van de 120 aanwezigen negentig procent positief staat tegenover ‘van het gas af’ en dat een percentage van meer dan tachtig procent positief staat tegenover het warmtenetwerk.

“Gezien de kosten is het voor veel mensen echt geen makkelijk verhaal, maar andere opties zijn echt niet beter. Een warmtepomp is veel duurder en waterstof zou op de lange termijn pas mogelijk zijn. En aardgas blijven stoken is op de lange termijn geen optie.”

Tot slot vertelt Erik Bulten nog dat Klapwijk de eerste tijd warm water zal krijgen dat met fossiele brandstoffen is verwarmd via een warmte-kracht-installatie zoals kwekers die ook in huis hebben. Zo snel mogelijk zullen daar duurzame bronnen voor in de plaats komen.

De gemeente is daarover in gesprek met lokale en regionale leveranciers. Het plan is nog steeds om bij de Strikkade/Monnikenweg een nieuwe aardwarmtebron te creëren, maar dat is nog niet concreet. De levering van duurzame warmte voor een nette prijs is op termijn zonder meer gewaarborgd, aldus Erik Bulten tot besluit.