Orgel Dorpskerk Nootdorp weer in gebruik

Iedere vijftig jaar heeft het gemiddelde orgel een restauratie- en opknapbeurt nodig. Dat zei zaterdag 10 september Wim Diepenhorst, musicus, orgelkenner en werkzaam bij de Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed waar in Nederland liefst 1.800 monumentale orgels onder vallen.

Een van die orgels is te zien en te horen in de eeuwenoude Dorpskerk Nootdorp in de Dorpsstraat. In dit prachtige historische kerkje bevindt zich een zogeheten Assendelft-orgel dat uit 1770 stamt en dat dus ouder is dan het kerkje zelf dat uit 1894 dateert. Toen is er een geheel nieuwe kerk gebouwd. Het torentje is overigens veel ouder dan de kerk. De prachtige historie van de kerk is via internet uitgebreid te lezen. Daar staat ook dat de kerk in 1763 een orgel cadeau kreeg. Een gegeven paard moet je misschien niet in de bek kijken maar dit orgel schijnt niet om aan te horen geweest te zijn. En dus kwam er in 1770 een nieuw orgel, gebouwd door Johannes Assendelft, een Leidse orgelbouwer die in de voetsporen trad van zijn vader Pieter die in 1766 overleed, maar voortleefde in zijn orgels. Van het orgel zoals dat in Nootdorp na diverse restauraties nog steeds heel goed functioneert en klinkt, heeft Assendelf er zo’n dertig gebouwd waarvan er nog ruim tien zijn overgebleven. Het orgel is in 1842 heel grondig gerestaureerd en daarna nog eens in 1972. Daarbij zijn veel veranderingen uit de tijd dat het nieuwe kerk werd gebouwd – eind negentiende eeuw – weer ongedaan gemaakt. Dit proces van terug naar hoe het destijds bedoeld was, is bij de huidige restauratie opnieuw als uitgangspunt gehanteerd.

Een orgel restaureren is heel duur omdat er ontzettend veel handwerk bij komt kijken. Ook het intoneren – het weer op toon brengen van het orgel - na een restauratie, vergt vele dagen werk. Het restauratieproces is in 2017 begonnen en heeft dus een flinke tijd in beslag genomen. Voor de financiering zijn gelukkig veel fondsen en subsidies beschikbaar. Ook de gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft bijgedragen en ook de kerkgemeenschap zelf heeft met allerlei acties ongeveer 100.000 euro bijgedragen. Dat zei Karel van den Bogaard, die zaterdag de officiële bijeenkomst opende. Hij was kerkbestuurder toen destijds het besluit werd genomen en vertelde dat een van de eisen was dat het orgel ‘gelijkgestemd’ moest klinken met de piano in de kerk. Dat doel is niet gehaald, zo vertelde Wim Diepenhorst, en dat zou ook orgelhistorisch niet juist zijn geweest. Toen het orgel in 1770 werd gebouwd, moest de huidige piano nog uitgevonden worden.

Als echte kenner kan Wim Diepenhorst dagen praten over een orgel. De restauratie kwam er in grote lijn op neer dat de verschillende delen van het orgel beter op elkaar afgestemd moesten worden om in harmonie te klinken. Om dat te bereiken is de lengte van de orgelpijpen her en der aangepast. Orgelpijpen die overigens nog voor een groot deel uit lood bestaan wat dan weer niet zo handig is qua behoud en veiligheid. Lood is heel zwaar en dus kan het gebeuren dat loden orgelpijpen aan hun eigen gewicht ten onder gaan. De zwaarste orgelpijp in de Pieterskerk in Leiden schijnt bijvoorbeeld in die situatie te verkeren, zo vertelde Diepenhorst. Na zijn verhaal verklaarde wethouder Hanneke van de Gevel - die haar meest muzikale collega Frank van Kuppeveld had meegetroond - het orgel officieel voor heropend. Wim Diepenhorst nam vervolgens plaats achter het eenklaviersorgel en liet horen wat het orgel allemaal te bieden heeft. Daarbij speelde hij diverse stukjes met tekst en uitleg vooraf, tijdens en achteraf. De echte orgelkenners zaten te genieten en likten hun muzikale vingers denkbeeldig af. Ook enkele organisten die later op de dag een concertje gaven, waren al vroeg aanwezig. Organist Jellie Bakker van De Toevlucht speelde vanaf 13.00 en vanaf 14.00 kwam organist/beiaardier Arend van der Toorn in actie en vanaf 15.00 uur Leonard Seeleman. Al met al kan het orgel van de Dorpskerk Nootdorp weer een jaar of vijftig voort! Dus tot 2070 als het orgel 300 jaar oud is. Hoe veel van die 1.800 monumentale orgels van nu zullen er tegen die tijd nog over zijn?