Heelblaadjes in rozenperk

In een rozenperk aan het Vrouwenrecht in Pijnacker bloeit in de nazomer een plantensoort met zonnig gele bloemen en viltig grijze bladeren, genaamd: heelblaadjes.

Half september wandel ik naar het rozenperk om een foto te maken van de heelblaadjes. De rozen zijn door wilde planten overwoekerd en de heelblaadjes zijn al grotendeels uitgebloeid, maar tussen de bruine verdroogde bloemen zitten nog vele gele. Het gewas reikt ongeveer tot heuphoogte.

Heelblaadjes zag ik voor het eerst van mijn leven in Zeeland. In de vorige eeuw kwamen ze in de omgeving van Pijnacker niet of nauwelijks voor. Tegenwoordig duiken ze op allerlei plekken op in de gemeente, bijvoorbeeld in de Idylle bij metrostation Pijnacker-Zuid, maar ook langs stoepranden en slootkanten. Op Verspreidingsatlas.nl worden de volgende groeiplaatsen genoemd: zeeduinen (duinvalleien), bermen, dijken, waterkanten (kanalen, rivieren, beken, greppels en sloten), grasland, langs spoorwegen, moerassen (ruige rietmoerasjes), afgravingen (leem- en kleigroeven) en in ruigten tussen laag struweel.

Als je deze opsomming leest zou je denken dat heelblaadjes overal voorkomen. Dat is echter niet zo. Ze groeien namelijk alleen op zand- of kleigrond waar kalk in zit. Ze zijn algemeen in Zeeland, vrij algemeen in de duinen, Zuid-Limburg, het rivierengebied, langs de Dommel en langs het IJsselmeer en vrij zeldzaam in het Waddengebied. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam. Pijnacker past niet in het rijtje van locaties waar de plant algemeen zou zijn. De afgelopen decennia is echter gigantisch veel kalkrijk zand uit de Noordzee in de gemeente aangevoerd voor de aanleg van wegen en woningen. Dat heeft invloed op de plantensoorten die je hier tegenkomt. De Heelblaadjes grepen hun kans toen het kalkrijke zand landinwaarts werd verplaatst.

De naam doet vermoeden dat heelblaadjes een geneeskrachtige werking heeft. Volgens Wikipedia werd de plant gebruikt tegen dysenterie. Dat is nog terug te zien in de wetenschappelijke naam: Pulicaria dysenterica. Verder is er weinig bekend over de toepassing van deze planten. Bladeren en bloemen hebben een kruidige geur als je ze tussen je vingers wrijft. Ik vind het niet onaangenaam ruiken, maar de geur is moeilijk thuis te brengen. De planten worden niet gegeten door vee. Heelblaadjes behoren tot de composietenfamilie. Soorten uit deze familie hebben bloemhoofdjes die zijn opgebouwd uit meer of minder piepkleine bloemetjes. Dat is goed te zien als je een bloem open peutert.

Caroline