Mooie rare salamander

Eind juni krijg ik het volgende bericht: “Ik heb een hele mooie, rare salamander in mijn vijver. Wit met een soort kraagje.” Als ik het lees denk ik meteen: albino axolotl. Deze grote salamanders worden soms als huisdier gehouden.

Maar een axolotl in een tuinvijver… daar heb ik nog nooit van gehoord. Als ik vraag of iemand het dier misschien in de vijver heeft gedumpt, dan is het antwoord: “Er kan niemand bij mijn vijver. Ik heb een hermetisch afgesloten tuin. De salamander leeft in een potjes pootbak. Ik heb jaren geleden alleen leidingwater in die bak gedaan. Verderop in mijn tuin heb ik nog een gewone vijver. Daar stikt het ook van de salamanders. Alles wat ik aan kikkers en salamanders heb is aan komen wandelen.”

Enkele minuten later ontvang ik enkele foto’s. Met verbazing kijk ik naar de bleke salamander. Aan het kraagje is te zien dat het een larve is, oftewel: een onvolwassen dier met uitwendige kieuwen. Salamanderlarven beschikken over kieuwen om zuurstof op te nemen uit het water. Tijdens hun ontwikkeling naar volwassenheid verdwijnen de kieuwen. Ze worden ingewisseld voor longen, om op het land te kunnen ademhalen. Bij axolotls verdwijnen de kieuwen niet, ze behouden dit jeugdkenmerk in hun volwassen leven. Dit verschijnsel staat bekend als neotenie.

Als ik de foto’s bekijk heb ik de indruk dat het dier veel te klein is voor een axolotl. Die kunnen wel dertig centimeter lang worden. Deze salamanderlarve is ongeveer vijf centimeter lang. Ik vind het een merkwaardig beestje en vraag advies aan Jelger Herder van Stichting RAVON. Jelger laat weten dat het een kleine watersalamander is. Dat is de enige salamandersoort die van nature voorkomt in de omgeving van Pijnacker. Hij heeft toevallig twee jaar geleden een artikel geschreven over afwijkingen bij kleine watersalamanders. Zo kunnen er ‘reuzenlarven’ ontstaan als larven overwinteren. Neotene kleine watersalamanders (volwassen met kieuwen) bestaan ook, maar ze zijn heel zeldzaam. Verder kunnen er door natuurlijke mutatie bleke kleurvarianten ontstaan: albino’s met rode ogen en flavistische exemplaren met normale ogen.

Nadat ik het artikel heb gelezen maak ik een afspraak om de salamander in het echt bekijken. Die blijkt kleiner en ranker dan ik had ingeschat van de foto’s. Het is mijns inziens een gewone larve van de kleine watersalamander. Jelger vindt de lengte van het dier te groot voor de tijd van het jaar. Hij vermoedt dat het een reuzenlarve is. De ogen zijn normaal gekleurd, dus het is een flavistische kleine watersalamanderlarve.

Caroline