Huiszwaluwen en bouwmateriaal

Begin september wordt mijn aandacht getrokken door een groepje huiszwaluwen in de Emmastraat in Pijnacker. Ze vliegen rond en communiceren al kwetterend met hun jongen, die in twee verschillende nesten zitten onder de dakrand van de winkel van Terre des Hommes.

De kopjes van de jongen steken uit de nestopening. Het lijkt wel of de ouders hun jonkies aanmoedigen het nest te verlaten. Waarschijnlijk willen ze naar hun overwinteringsgebieden in Afrika vertrekken. Als het weer omslaat moeten de ouders soms noodgedwongen het land verlaten terwijl de jongen nog niet zijn uitgevlogen. Terwijl ik naar de huiszwaluwen kijk vraag ik me af hoe het gaat met de populatie van deze vogels in Nederland. In de Vogelatlas van Nederland lees ik dat het huidige aantal broedvogels een factor drie lager ligt dan in 1970. In de vorige eeuw heeft een sterke afname plaatsgevonden, die rond de eeuwwisseling is gestabiliseerd op circa 100.000 broedparen. Waarschijnlijk is het aantal huiszwaluwen afgenomen omdat er minder voedsel is. Ze eten vooral vliegende insecten.

Tegenwoordig broeden huiszwaluwen minder vaak in het stedelijk gebied dan vroeger, maar ze duiken wel eens op in nieuwbouwwijken. Meteen na oplevering van de wijk Rietlanden in Pijnacker hebben daar acht jaar huiszwaluwen gebroed, met maximaal 28 broedparen. Daarna zijn ze verdwenen. Sommige bewoners verwijderden de nesten, maar ze vielen vaak ook spontaan naar beneden. Huiszwaluwen boetseren nesten van klei, bij voorkeur onder lichtgekleurde overstekende dakranden van gebouwen. In Pijnacker zit klei in de bodem, maar die is meestal niet bereikbaar aan de oppervlakte. Huiszwaluwen zoeken vochtige klei aan de rand van plassen op braakliggende grond. De zwaluwen uit Rietland vonden destijds bouwmateriaal in de Groenzoom, die nog in ontwikkeling was. De kwaliteit van de klei was echter niet optimaal en hun nesten waren instabiel. Een kunstenares vertelde me eens dat ze een bak vochtige boetseerklei in de tuin heeft gezet voor huiszwaluwen, maar daarvan maakten ze geen gebruik.

Deze zomer zijn er in de gemeente Pijnacker-Nootdorp 289 bewoonde huiszwaluwnesten geteld. In de dorpskern van Pijnacker zijn alleen bij de winkel van Terre des Hommes nesten aangetroffen. Op die plek broeden ze al jaren. In 2011 was er nog maar één nest. Toen een deel van de Emmastraat werd herbouwd, ontstond er braakliggende grond, waarna een bescheiden opleving van het aantal nesten volgde. Binnenkort zijn de huiszwaluwen uit Nederland vertrokken. Hopelijk met hun late jongen…

Caroline