Voorjaarswandeling met eerstelingen

Op Goede vrijdag maakten mijn man en ik een wandeling in het Bieslandse Bos. Er stond een frisse wind en het was bewolkt, maar het bleef droog en af en toe brak de zon door. Veel bomen vertoonden verse, zachtgroene bladeren en langs de waterkant bloeide uitbundig het groot hoefblad.

Allerlei vogelsoorten die in het zonnige zuiden hadden overwinterd waren terug van weg geweest. Tijdens de wandeling hoorde ik drie eerstelingen van het jaar: fitis, snor en boerenzwaluw. Peter had enkele dagen eerder al de zoetgevooisde zang van een fitis gehoord, maar de andere twee soorten waren ook voor hem nieuw dit jaar. Vaak hoor ik de eerste fitis omstreeks 1 april. Op waarneming.nl is te zien dat op 7 maart 2024 al een fitis is gesignaleerd in Noord Brabant, dus ze waren al enkele weken in het land voordat ik er eentje hoorde.

Sommige mensen houden zich intensief bezig met fenologie: het bestuderen van de timing van jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen. Ze noteren op welke datum een eersteling of laatsteling is waargenomen. Dat geeft inzicht in veranderingen, bijvoorbeeld als gevolg van klimaatverandering. Bij het radioprogramma Vroege Vogels is elke zondag de Natuurkalender/Fenolijn te beluisteren. Op www.natuurkalender.nl heb ik gezocht naar de eerste bloei van groot hoefblad. Die soort bleek niet op de lijst te staan van geselecteerde plantensoorten in de natuurkalender. Klein hoefblad, een verwante soort met gele bloemen, stond er wel op: eerste bloei gemeld op 22 januari 2024.

Hoewel ik niet systematisch bezig ben met fenologie, vind ik het jaarlijks verschijnen en verdwijnen van wilde planten en dieren wel interessant om te observeren. De fitis arriveert altijd enkele weken later dan de tjiftjaf, die er uiterlijk veel op lijkt. De fitis overwintert echter ten zuiden van de Sahel, terwijl de tjiftjaf niet verder gaat dan Marokko. Afgelopen winter scharrelde er een tjiftjaf in onze tuin en dat was niet voor het eerst. ‘s Winters zijn ze zwijgzaam, maar op Goede vrijdag zongen ze uit volle borst.

De snor was naar ons gevoel verrassend vroeg dit jaar. We hebben echter niet opgezocht wanneer we deze rietvogel in voorgaande jaren voor het eerst hoorden. Je kunt wel aan de gang blijven! De naam ‘snor’ verwijst naar hun lang aangehouden snorrende zang, die doet denken aan een elektrisch apparaat. Een andere rietvogel met vergelijkbare zang is de sprinkhaanzanger. Die arriveert meestal wat later. Vol verwachting kijk ik uit naar de natuurverschijnselen die verder nog komen gaan dit jaar…

Caroline